به‌گفته مدیرعامل فرابورس پس‌از عرضه اوراق سپرده ۲۰درصدی، سرمایه‌گذاران بازار بدهی یک‌شبه ۳درصد زیان دیدند .

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،با افزایش عملی نرخ سود بانکی، همزمان با عرضه گواهی سپرده ویژه بانکی با نرخ 20درصد، جریان نقدینگی در بازارها دستخوش تغییرات اساسی شد. به‌دنبال این تغییرات، بورس با وجود اینکه در این مدت رشد چندانی را تجربه نکرده بار دیگر از نظر میانگین بازده به رتبه دوم جدول بازارهای پرسود در اقتصاد ایران صعود کرد.

در پی تلاطم بازارها در 50روز گذشته بازده بورس که در میانه زمستان امسال به سطح 30درصد رسیده بود تا مرز 27درصد عقب‌نشینی کرد. در این میان بازده بازارهای طلا و سکه از بازده بورس پیشی گرفت. گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که همزمان با رشد قیمت دلار در چهارراه استانبول، نقدینگی زیادی از بورس خارج شد و به سمت بازار ارز حرکت کرد اما از یک هفته گذشته با افزایش عملی نرخ سود بانکی تا 20درصد، جریان نقدینگی از دلار به سمت گواهی سپرده ریالی بانک‌ها تغییر جهت داد. با وجود آنکه کل مبلغ 101هزار میلیارد تومانی که بانک‌ها در بازار گواهی سپرده‌های ویژه جذب کردند، ناشی از خروج نقدینگی از سایر بازارها نبود، با این حال بازارهایی چون اوراق بدهی، سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تا حدی تحت‌تأثیر این سیاست مقطعی بانک مرکزی قرار گرفتند.

آنطور که آمارها نشان می‌دهد بخش عمده نقدینگی جذب شده در گواهی سپرده ویژه بانک‌ها، ناشی از تبدیل سپرده‌ای 15درصد به 20درصده بوده است؛ چنانکه غلامحسین مظفری، مدیرعامل سابق بانک شهر معتقد است: آنچه در بانک‌ها در حال وقوع است تغییر نوع حساب‌ها، از سپرده‌های مدت‌دار با سود 15درصد به اوراق گواهی سپرده ریالی با سود 20درصد است. البته آنطور که ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی قول داده این رویه فقط 2هفته ادامه دارد و به‌زودی به پایان می‌رسد. با این حال در همین مدت اندک بانک‌ها توانسته‌اند 101هزار میلیاردتومان نقدینگی را جذب کنند که می‌توان آن را در تاریخ اقتصاد ایران کم‌سابقه تلقی کرد. بانک مرکزی می‌گوید این سیاست را به این دلیل اتخاذ کرد که جریان نقدینگی از بازار سفته‌بازی دلار به سمت سپرده‌های بانکی حرکت کند اما به‌نظر می‌رسد این تغییر جهت فقط یک سر ماجرا بوده و این سیاست اثرات جانبی دیگری هم بر بازارها داشته است.

اثر تغییر جریان نقدینگی

آنطور که آمارها نشان می‌دهد از اول سال تاکنون 220هزار میلیارد تومان نقدینگی وارد بورس و 70هزار میلیارد تومان وارد بازار مسکن شده است؛ با این حال اطلاعاتی در مورد گردش نقدینگی در بازار‌های طلا و ارز وجود ندارد اما آنطور که رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرده است: در هفته اول اجرای بسته جدید بانک مرکزی 101هزار میلیارد تومان اوراق گواهی سپرده‌ ریالی در بانک‌ها فروخته شده است. اطلاعات آماری نشان می‌دهد سیاست بانک مرکزی به تغییر جریان نقدینگی از بازار‌های سهام، اوراق بدهی، دلار و صندوق‌های سرمایه‌گذاری به سمت گواهی سپرده ریالی بانک‌ها منجر شده است.

در این میان گواهی سپرده‌های ارزی (مبتنی بر ریال) و پیش‌فروش سکه هم نتوانسته تأثیری بر جریان نقدینگی به سمت بانک‌ها داشته باشد. در تأیید این اطلاعات، دیروز رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: میزان استقبال از گواهی سپرده ریالی مبتنی بر ارز و پیش‌فروش سکه چندان زیاد نبوده اما فروش اوراق گواهی سپرده ریالی با استقبال قابل‌توجهی مواجه شده است. داده‌های آماری در تکمیل جملات بالا نشان می‌دهد که در طول 20روز گذشته دستکم 8هزار میلیارد تومان از ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری کاسته شده و سرمایه‌گذاران به سرعت در حال خروج از این صندوق‌ها برای تبدیل دارایی‌هایشان به سپرده‌های 20درصدی هستند. مطابق این اطلاعات اوراق بدهی هم که از اول امسال تاکنون 32هزارمیلیارد تومان منابع جذب خود کرده است با کاهش استقبال و کم‌محلی سرمایه‌گذاران مواجه شده است. مطابق اطلاعات دریافتی از روز شنبه که اوراق مرابحه ایران‌خودرو با نرخ 18.5درصد در بورس فروخته شده این اوراق با استقبال بسیار کمی مواجه شده به‌طوری که طبق اطلاعات منتشر شده در سایت بورس‌پرس، فردای همان روز متعهد پذیره‌نویسی مجبور شده 50درصد از مبلغ پذیره‌نویسی 700میلیارد تومانی این اوراق را خود خریداری کند، تا عرضه با شکست مواجه نشود.

آیا همه‌‌چیز به نفع بانک‌ها تمام شد؟

این تغییر رویه‌ها اکنون جریان نقدینگی را به نفع بانک‌ها تغییر داده و به خروج پول از سایر بازار‌ها به سمت بازار پول منجر شده است. با این حال این همه ماجرا نیست؛ زیرا به‌زودی بانک‌ها با هزینه‌های سنگین پرداخت نرخ سود 20درصدی مواجه می‌شوند. برآورد‌ها نشان می‌دهد که برای جبران هزینه بانک‌ها، بانک مرکزی دست‌کم به 6هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز داشته باشد و این موضوعی است که از چشم رئیس‌کل بانک مرکزی هم دور نمانده است، دیروز سیف با تأکید بر اینکه نرخ سود 20درصدی که به‌صورت 2هفته‌ای برای اوراق سپرده ریالی درنظر گرفته شده پس از 2هفته باید به حالت قبل برگردد، گفت: هزینه بانک‌ها را جبران می‎کنیم. مطابق داده‌های موجود هم‌اکنون کل سپرده‌های دیداری بانک‌ها 1385.5هزار میلیارد ریال است که با افزایش نرخ سود دست‌کم 7.3درصد از این سپرده‌ها به سپرده‌های مدت‌دار منتقل خواهند شد. به این ترتیب اگر متوسط هزینه گواهی سپرده‌های جدید صادر شده برای بانک‌ها 6درصد باشد می‌توان تخمین زد هزینه‌ای معادل 6060میلیارد تومان به نظام بانکی تحمیل خواهد شد.

در همین رابطه غلامحسین مظفری، مدیرعامل سابق بانک شهر توضیح داد: وقتی سود سپرده‌ها بالا می‌رود، قطعا بانک‌ها متضرر می‌شوند؛ زیرا فعالیت اقتصادی در سیستم بانکی با این رقم‌ها پاسخگو نیست. هیچ فعالیت اقتصادی در ایران وجود ندارد که 20تا 30درصد سود به همراه داشته باشد و آن را به بانک ارائه کند. به باور کارشناسان می‌توان از همین حالا حدس زد که نرخ تورم در سال بعد متناسب با نرخ سود بانکی تا سطح 20درصد رشد کرده و بار دیگر بازده بازار متناسب با این مقدار نرخ سود تغییر کند.

مقایسه بازده بازارها

اطلاعات آماری از مقدار بازده بازارها بعد از تغییر در ترکیب سود و زیان بازارها نشان می‌دهد که با چرخش نقدینگی از بازار دلار و کاهش التهاب در این بازار بار دیگر بازده بورس که در مقابل سایر بازار‌ها به پایین‌ترین سطح رسیده بود به رتبه دوم جدول صعود کند که بخش عمده آن نه به‌دلیل رشد بازده بورس بلکه به‌دلیل تغییر در ترکیب بازده بازار‌ها در2هفته گذشته است. مطابق این اطلاعات، هم‌اکنون بازده یورو با 35.6درصد در صدر همه بازار‌هاست و بعد از آن بازده بورس با 27درصد دومین بازار سودآور تلقی می‌شود. در این مدت قیمت سکه طلا و مسکن به‌ترتیب با 23و 22درصد رشد در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. بازده هر دلار آمریکا هم تحت‌تأثیر اجرای سیاست‌های جدید بانک مرکزی برای افزایش سود تا سطح 20درصد کاهش یافته است.

با این حال اینها داده‌های یکساله است و در بلندمدت دچار تغییر خواهد شد؛ چنانچه مطابق بررسی‌های پنج‌ساله بازده بورس عمدتا از همه بازار‌ها بیشتر بوده است. در همین رابطه مدیرعامل کارگزاری بانک صنعت و معدن در مورد توانایی بازار‌ها در حفظ ارزش پول سرمایه‌گذاران گفت: تغییرات هر یک از بازارها و تورم، در بازه زمانی پنج‌ساله، سه‌ساله و یکساله نشان می‌دهد که در بازه پنج‌ساله، فقط بازار سهام و سپرده‌گذاری در بانک موفق شده‌اند که از نرخ تورم بازده بیشتری به‌دست بیاورند. محمد ثریانژاد افزود: در این مدت، بازارهای ارز، سکه و مسکن بازده کمتری از نرخ تورم داشته‌اند؛ یعنی سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها در عمل موجب کاهش ارزش واقعی مبالغ سرمایه‌گذاری شده است. به گفته ثریانژاد، در بازه پنج‌ساله با توجه به ریسک‌های سرمایه‌گذاری در هر یک از بازارها، سرمایه‌گذاری در بانک با بازده 132درصد گزینه مناسبی بوده است؛ درحالی‌که براساس عدد بازده، بازار سهام با رشد 160درصد بی‌رقیب بوده است.

 

  انتقاد از اثر افزایش نرخ سود بانکی بر بازارها

مدیرعامل فرابورس ایران با انتقاد از تصمیم بانک مرکزی برای افزایش نرخ سود بانکی گفت: اکنون عمق بازار بدهی در فرابورس 38هزار میلیارد تومان است که با تصمیم اخیر بانک مرکزی، سرمایه‌گذاران یک‌شبه 3 درصد ضرر کردند. چنین تصمیماتی با سیاست‌های گذشته بانک مرکزی در تضاد است. او افزود: بانک مرکزی در جلساتی که برای تأمین مالی دولت گذاشته می‌شد، همیشه مدنظر داشت که نرخ سود بانکی در سال97 به 12درصد برسد؛ چطور امکان دارد نرخ سود یک‌شبه 5درصد هم اضافه شود؟» او تأکید کرد: بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز در تصمیمی‌عجیب نرخ بهره را در کشور 33درصد افزایش داد و از 15درصد به 20درصد رساند‌ که این تصمیم باعث تغییر نرخ‌ها در بازار بدهی شد و نرخ سود اسناد خزانه را تا بالای 21درصد افزایش داد که قطعا به‌صلاح نیست.

بازده یورو با 6/35درصد در صدر همه بازار‌هاست  بورس با 27درصد میانگین بازده دومین بازار سودآور در اقتصاد ایران تلقی می‌شود .