بورس تهران معاملات روز گذشته را با افت ۲/ ۰ درصدی شاخص کل پشت سر گذاشت. نماگر اصلی سهام در پایان معاملات دیروز کاهش ۱۶۸ واحدی را ثبت کرد و در سطح ۹۵ هزار و ۶۲۶ واحد قرار گرفت. توقف روند صعودی قیمت‌ها پس از صعود ۲/ ۳ درصدی ارزش سهام برای ۱۴ روز پیاپی، طبیعی است.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین، یکی از ویژگی‌های متمایز بازار در چند روز گذشته جریان فزاینده اطلاعات بود که سهامداران را به تحرک بیشتر برای بررسی گزارش‌ها واداشت. در این راستا، تب و تاب معامله‌گران افزایش یافت و به رشد پیوسته قیمت سهام منجر شد. معمولا فعالان سهام طبق قاعده قدیمی پیش از انتشار گزارش‌ها در معاملات مشارکت فعال‌تری از خود نشان می‌دهند. این موضوع در چند روز گذشته در تقاضای سهام به ویژه در گروه‌های فلزی و معدنی نمایان شد. در ریشه‌یابی این روند عوامل مختلفی در بیرون و درون بازار در تقویت تقاضای سهام موثر بوده است. گزارش عملکرد ناشران برای اردیبهشت ماه یکی از این عوامل مهم در تعیین نقشه معاملاتی بورس تهران طی چند روز گذشته بود و از شروع قابل قبول بنگاه‌ها در سال جاری حکایت داشت. به‌طور کلی، معاملات  دیروز در اغلب نمادهای بازار با موج موقت شناسایی سود همراه بود. در این خصوص چشم‌انداز بازارها باعث شده تا بسیاری از کارشناسان به جذابیت سهام در سنجش با دیگر بازارها تاکید داشته باشند. بنابراین، اگر همچون ماه‌های قبل شاهد دست‌اندازی دولت در بازار ارز نباشیم، می‌توان کاهش ارزش سهام را در دادوستدهای روز گذشته به‌عنوان استراحت قیمتی برای ادامه مسیر صعودی عنوان کرد.

سیگنال‌های نفت به سهام

قیمت جهانی طلای سیاه تقریبا تمام عوامل سیاسی و اقتصادی را در خود منعکس می‌کند. به بیان دیگر، بازار نفت محل تلاقی تحولات در سیاست بین‌الملل و اقتصاد جهانی است. شاخص دلار به‌عنوان دماسنج اقتصاد جهان نقش عمده‌ای در نوسان قیمت نفت ایفا می‌کند و به یک معنا عیارسنج بازارهای کالایی به شمار می‌رود. جهش و ریزش قیمت طلای سیاه در دوهفته گذشته به خوبی ماهیت تحولات اقتصاد سیاسی در سطح جهان را در این بازه زمانی بر پرده قیمت‌ها نشان می‌دهد. به بیان دقیق‌تر، بیم کاهش عرضه جهانی این کالای استراتژیک با اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه ایران باعث شد تا در آن دوره قیمت نفت افزایش قابل‌ملاحظه‌ای را به نمایش بگذارد. در ادامه با حمایت متحدان آمریکا به منظور افزایش تولید و صدور نفت و پرکردن خلأ کاهش حضور ایران، تب و تاب‌ها در بازار نفت فروکش کرد. این موضوع در پایان هفته قبل با اظهارات وزرای انرژی روسیه و عربستان، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفتی جهان در قیمت طلای سیاه تبلور یافت و به ریزش قیمت نفت انجامید. در واقع، چشم‌انداز افزایش تولید از سوی تولیدکنندگان اصلی و کاهش سطح تعهدات اعضای توافق اوپک و غیراوپک در روزهای اخیر افت چشمگیر بهای نفت را از سقف 4ساله رقم زد.

همچون بازار نفت الگوی تقریبا مشابهی بر شاخص سهام وابسته در بورس تهران نیز در این بازه زمانی مشاهده شد. در واقع، به دنبال روند فزاینده قیمت جهانی نفت، سهام پالایشگاهی بورس تهران نیز مسیر صعود در پیش گرفت، اما در ادامه با افت قابل توجه قیمت نفت در پایان هفته گذشته و همچنین انتشار صورت‌های مالی این بنگاه‌ها برای سال 96 شاهد عقب‌نشینی سهامداران در سمت تقاضای این سهام بودیم.

علاوه بر بازار جهانی معادلات درونی این صنعت نیز در روزهای اخیر دستخوش تغییر شد. چنان که در گزارش‌های «دنیای اقتصاد» مکررا گفته شده است، نحوه نرخ‌گذاری نهاده‌های تولیدی بنگاه‌های پالایشی و محصولات نهایی آنها نیز در معاملات سهام این صنعت نقش به‌سزایی دارد. ضمن اینکه وقفه در انتشار این نرخ‌ها نیز به‌طور تاریخی در بروز هیجان کاذب در دادوستدهای این سهام موثر است. با در نظرگرفتن این شرایط، ارائه صورت‌های مالی شرکت‌های پالایشگاهی برای سال قبل طی چند روز اخیر جغرافیای جدیدی فراروی سهامداران این صنعت ترسیم کرد. در واقع، واکنش منفی فعالان سهام پس از انتشار این گزارش‌ها نشان می‌دهد که عملکرد پالایشگاه‌ها، انتظارات سهامداران را برآورده نکرده است و به این ترتیب ضعف سودآوری این بنگاه‌ها در کنار افت هفتگی قیمت جهانی نفت موجب فشار فروش در سهام پالایشگاه‌های بورس تهران شده است.

افت شاخص صنعت پالایشگاهی بورس تهران طی دو روز گذشته موید این معناست. نماگر این گروه در پایان دادوستدهای دیروز افت 8/ 1 درصدی را ثبت کرد تا عنوان صنعت با بیشترین افت شاخص را در بین گروه‌های کالایی بورس تهران به نام خود ثبت کند. در بین سهام مختلف این صنعت، نماد «شبندر» در صدر نمادهای اثرگذار بر شاخص کل نشست و فشار 108 واحدی را بر نماگر بازار وارد کرد. نمادهای برجسته این گروه نیز معاملات دیروز را با افت قیمت سهم به پایان رساندند. گرچه عواملی نظیر افت نسبی قیمت نفت در هفته اخیر عامل فشار بر سهام این شرکت‌هاست اما نکته‌ مهم درخصوص نمادهای این گروه توجه به نرخ تسعیر ارز به‌عنوان متغیر مهم و اثرگذار است که در یک ماه گذشته پس از اعلام نرخ واحد 4200 تومانی برای دلار رشد محسوسی را تجربه کرده ‌است. این عوامل بنیادی اگر با ثبات نحوه نرخ‌گذاری همراه شود، می‌تواند به رشد محسوس سودآوری این گروه ختم ‌شود.
پتروشیمی‌ها در سایه سرنوشت دلار

از دیگر تحولات دیروز افت 3/ 0 درصدی شاخص گروه پتروشیمی بود. در بین سهام این گروه، نماد «جم» به‌عنوان دومین نماد اثرگذار بر شاخص کل، بیش از 61 واحد از ارتفاع نماگر کل کاست. چنان که می‌دانیم علاوه بر تاثیر مستقیم دلار بر ارزش‌گذاری سهام این صنعت، قیمت جهانی محصولات شیمیایی نیز نقش عمده‌ای در بازی معاملاتی این گروه ایفا می‌کند. به نظر می‌رسد در شرایطی که بازار ارز همچنان در ابهام قرار دارد، قیمت‌های جهانی عنان قیمت را در دست گرفته است. برای مثال، می‌توان به افت قیمت متانول اشاره کرد که قیمت سهام متانول‌سازان بازار را به واکنش واداشت. روز گذشته تقریبا سهام وابسته به این محصول با افت قیمت سهم مواجه شدند. بررسی‌ها نشان می‌دهد عقب‌نشینی قیمت متانول در بازارهای شرق آسیا یکی از عوامل موثر در این امر بوده است. سهام شرکت‌های پتروشیمی که در اواخر سال گذشته و ابتدای سال جاری در فهرست سهام جذاب از سوی تحلیلگران بازار قرار می‌گرفتند با ضعف تقاضا در شرایط کنونی مواجه هستند. علت این موضوع را باید در یکسان‌سازی نرخ ارز از سوی نهاد ناظر جست‌وجو کرد که علاوه بر افزایش بهای تمام‌شده به واسطه افزایش نرخ ارز مبادله‌ای، با سرکوب نرخ ارز آزاد در بخش فروش نیز تحت فشار قرار گرفته‌اند.
موج شناسایی سود در «فولاد»

غول فولادی گروه فلزات اساسی یعنی نماد فولاد مبارکه اصفهان در دادوستدهای دو روز گذشته معاملات سنگینی را به لحاظ حجم و ارزش پشت سر گذاشت. گر چه این نماد به لطف استقبال سهامداران حقیقی دادوستدهای روز شنبه را با جهش قیمت به پایان رساند، با فشار فروش به انگیزه شناسایی سود در روز گذشته، به صعود هفت روزه قیمت این سهم پایان داد. در مجموع شاخص این صنعت در پایان معاملات دیروز بدون تغییر ماند. در بین دوقلوهای سنگ‌آهنی نیز «کچاد» در پایان معاملات دیروز به رغم فشار فروش در محدوده مثبت قیمت باقی ماند. «ومعادن» به‌عنوان دیگر همگروهی این نماد نیز با رشد قیمت سهم به کار خود پایان داد تا این دو نماد گروه معدنی ضمن حمایت بیش از 90 واحدی، بیشترین اثر مثبت را بر شاخص کل بازار ثبت کنند. به‌طور کلی، شاخص این گروه با خرید قدرتمند سهامداران حقیقی رشد 7/ 0 درصدی را در پایان معاملات دیروز ثبت کردند.
قطب‌نمای دلاری سهام

چنان که می‌دانیم نرخ دلار نقش حمایتی از سهام مختلف بازار را بر عهده دارد. این موضوع در هفته‌های قبل به دلیل چرخش نگاه سهامداران به ریسک برجام توجه چندانی جلب نمی‌کرد. اما از ابتدای خرداد با فروکش‌کردن ریسک‌های سیاسی و ارائه صورت‌های مالی شرکت‌ها و همچنین عملکرد ماهانه شرکت‌ها، به نظر می‌رسد سرنوشت نامعلوم نرخ ارز بار دیگر در مرکز توجه سهامداران قرار گرفته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که با وجود ابهامات موجود در بازار ارز اما نرخ فروش شرکت‌ها از قیمت‌هایی فراتر از دلار 4200 تومانی حکایت دارد. گزارش عملکرد برخی شرکت‌ها با محصول صادراتی موید این ادعاست. در واقع، بررسی گزارش عملکرد ماه اردیبهشت بنگاه‌های صادراتی بورس تهران نشان می‌دهد که این شرکت‌ها درآمدهای دلاری خود را با نرخی فراتر از 4 هزار و 200 تومان تسعیر کرده‌اند. در این میان می‌توان برخی سهام گروه فلزی را مثال زد. بنابراین این پرسش برای سهامداران همچنان به قوت خود باقی‌ است که ارزش‌گذاری سهام را بر مبنای کدام نرخ در بازار ارز تعیین کنند. از این منظر، وضعیت نرخ ارز به‌عنوان قطب‌نمای سهام به ویژه در ماه‌های آتی نقش حیاتی دارد و می‌تواند مسیر افول و صعود سهام را تعیین کند.
صعود کوچک‌ترها در گرو ورود نقدینگی

الگویی که در معاملات دو هفته گذشته، به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام فعال شد، حرکت قدرتمند نقدینگی به سهام بنگاه‌های کوچک بازار بود. به عبارت دقیق‌تر، گروه‌های ساختمانی، غذایی و قندی از جمله صنایعی بودند که در دو هفته اخیر با اقبال سهامداران مواجه شدند و با سبقت از سهام بزرگ بازار با رشد شاخص مواجه شدند. این موضوع در شرایطی رقم خورد که سهامداران در گروه‌های کالایی با عدم قطعیت ناشی از بازگشت تحریم‌ها و ابهامات درخصوص نحوه فروش ارز صادراتی اقدام به خرید سهم می‌کردند. اما رالی صعودی صنایع کوچک‌تر با ارائه گزارش‌های ماهانه و سالانه شرکت‌ها از نفس افتاد. هر چند برخی از این گروه‌ها از جمله قند‌ی‌ها و دارویی‌ها همچنان بر مدار صعود حرکت می‌کنند اما آن تاب و تب هفته‌های گذشته در معاملات این گروه‌ها به چشم ‌نمی‌خورد. در ریشه‌یابی این فرآیند به نظر می‌رسد تنها سناریوی موجود ورود نقدینگی جدید است که می‌تواند کل بازار را با خود همراه کند. گر چه در دو، سه روز اخیر ارزش معاملات رشد قابل‌قبولی داشت اما این میزان نقدینگی در سنجش با متوسط تاریخی همچنان در سطح پایینی قرار دارد؛ به ویژه در شرایطی که ظرفیت‌های بالقوه سهام متکی به عوامل بنیادی است عطش نقدینگی بیش از پیش جلوه می‌کند.

«دنیای اقتصاد» در گزارش‌های پیشین به این موضوع اشاره کرده بود که رشد فراگیر قیمت سهام، اعم از کالایی و غیرکالایی مستلزم ورود نقدینگی تازه‌نفس است. بنابراین تا زمانی که این مهم تحقق نیابد نمی‌توان به پایداری این روند امیدوار بود و برآورد این است که نقدینگی فعلی به سمت سهام بنیادی‌تر گسیل پیدا کند.
بازگشت حقوقی‌ها به سمت خرید

از دیگر نکات جالب توجه در معاملات روز گذشته، ثبت خالص تغییر مالکیت سهام به نام بازیگران حقوقی بود. این دسته از فعالان بازار نبض تغییر مالکیت سهام را پس از دوروز معاملاتی به دست گرفتند. در واقع از روز چهارشنبه هفته قبل شاهد حضور پررنگ سهامداران حقیقی در سمت خرید سهام بودیم که این روند در معاملات دیروز با خرید قابل‌توجه سرمایه‌گذاران نهادی با چرخش مواجه شد. به این ترتیب، در جریان معاملات دیروز بیش از 3 و نیم میلیارد تومان سهم از سبد سهام سهامداران‌حقیقی به پرتفوی فعالان حقوقی بازار منتقل شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین خالص خرید سهامداران حقوقی به ترتیب در گروه‌های بانک، سرمایه‌گذاری‌ها، صنعت پالایشی و خودرو رقم خورده است. به‌طور کلی، سهامداران حقوقی در 18 گروه بورسی خالص تغییر مالکیت را به نام خود ثبت کردند و همین امر، نقل و انتقال کل سهام را در روز گذشته به نام مالکان نهادی بازار ثبت کرد. در مقابل، سهامداران خرد بازار تغییر مالکیت در سهام 12 صنعت دیگر را به نام خود ثبت کردند که از جمله می‌توان به صنعت پتروشیمی اشاره کرد. حضور پررنگ فعالان حقیقی در سمت خرید سهامی نظیر «تاپیکو» و «جم» منجر به تغییر مالکیت 2 میلیارد و 300 میلیون تومانی در گروه پتروشیمی شد.