رتبه‌بندی جدید شرکت‌های پذیرفته‌‌شده در فرابورس ایران بر اساس امتیاز کسب‌شده از نظر کیفیت افشا و اطلاع‌رسانی مناسب برای دوره ۱۲‌ماهه منتهی به پایان اسفند ماه ۹۶ بررسی شد. در این میان شرکت‌ سرمایه‌گذاری اعتلا البرز عنوان شفاف‌ترین و برترین شرکت در اطلاع‌رسانی از لحاظ معیارهای موردنظر را کسب کرد. شفافیت اطلاعاتی یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که مورد توجه سهامداران و فعالان بازار سرمایه قرار دارد.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،شفافیت ناشران از طریق به موقع بودن زمان ارسال اطلاعات و همچنین قابل اتکا بودن اطلاعات ارزیابی می‌شود. در این راستا سازمان بورس به‌صورت دوره‌ای و هر سه ماه‌یکبار به بررسی عملکرد شرکت‌های فعال در بورس و فرابورس می‌پردازد و آخرین رتبه‌بندی را با لحاظ معیارهای مزبور برای آنها اعلام می‌کند. حال در آخرین گزارش منتشرشده از سوی این نهاد شاهد بررسی عملکرد 87 شرکت فعال در فرابورس ایران هستیم. به این ترتیب عملکرد مزبور برای دوره 12 ماه سال 96 به همراه اطلاعات مقایسه‌ای دوره 12‌ماهه منتهی به اسفند 95، توسط اداره نظارت بر ناشران فرابورسی سازمان بورس اوراق بهادار روی سامانه کدال قرار گرفت. رتبه‌هایی که بعضا با ارتقا یا با تنزل درجه شفافیت نسبت به گزارش‌های دوره قبل همراه بوده‌اند.

براساس این گزارش، از میان 87 شرکت مورد بررسی رتبه‌ نخست از لحاظ به موقع بودن، قابلیت اتکای اطلاعات ارسالی و امتیاز اطلاع‌رسانی به نماد معاملاتی شرکت‌ سرمایه‌گذاری اعتلا البرز تعلق گرفت. «اعتلا» با کسب امتیاز حداکثری در معیار به موقع بودن به‌عنوان شفاف‌ترین شرکت در این دوره شناخته شد. «اعتلا» در اطلاعات قبلی نیز به عنوان برترین شرکت در این رتبه‌بندی شناخته شده بود. نماد مزبور 100 امتیاز در مقیاس به موقع بودن انتشار اطلاعات کسب کرده است. همچنین از آنجا‌که شرکت‌های سرمایه‌گذاری براساس مفاد دستورالعمل افشای اطلاعات ملزم به ارائه پیش‌بینی سود هر سهم نیستند، امتیاز نهایی مربوط به «اعتلا» بدون درنظر گرفتن الزام پیش‌بینی سود مورد محاسبه قرار گرفته است.

در ادامه نیز دو شرکت دیگر سرمایه‌گذاری به عنوان برترین نمادها در این حوزه شناخته شدند؛ رتبه دوم به نماد گسترش سرمایه‌گذاری ایرانیان و رتبه سوم نیز به نماد سرمایه‌گذاری توسعه گوهران امید تعلق گرفت.

در حالی بهمن لیزینگ در رتبه چهارم این جدول ایستاد که نمادهای بیمه‌ای رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص دادند. بیمه پاسارگاد و بیمه اتکایی ایرانیان به ترتیب رتبه‌های پنجم و ششم را کسب کردند. در این دوره «بپاس» توانست امتیاز حداکثر 100 واحدی را در مقیاس ارائه به موقع اطلاعات و امتیاز 98 را در مقیاس قابلیت اتکا کسب کند و به امتیاز نهایی 99 دست یابد. در همین راستا «اتکای» نیز با تجربه وضعیتی مشابه‌، امتیاز 97 در قابلیت اتکای گزارش و امتیاز نهایی 99 را به خود اختصاص داد.

در این میان صنایع بهداشتی ساینا شاهد ارتقای رتبه چشمگیری در فعالیت اخیر خود بود؛ به‌طوری‌که در گزارش رتبه‌سنجی مربوط به دوره 12 ‌ماهه منتهی به اسفند 95، «ساینا» رتبه 23 را به خود اختصاص داده بود. اما در گزارش اخیر رتبه این شرکت با ارتقای 15پله‌ای به هشتم رسید. نفت پاسارگاد، ریل سیر کوثر، داروسازی کاسپین تامین، مرجان کار، بیمه اتکایی امین، مدیریت انرژی امید تابان هور و بالاست نیز از دیگر نمادهای برتر در این رتبه‌بندی بودند که به ترتیب در جایگاه نهم تا پانزدهم قرار گرفتند.

اما در میان گروه خودرویی فعال در فرابورس ایران شاهد برتری بهمن‌دیزل در میان دیگر نمادهای گروه بودیم. بر این اساس «خدیزل» توانست با ثبت امتیاز 97 از منظر به موقع بودن ارائه اطلاعات و 94 از لحاظ قابلیت اتکا به امتیاز نهایی 96 دست یابد و در رتبه شانزدهمین نماد برتر در این مقایسه قرار گیرد.

در میان نمادهای زیرمجموعه گروه پتروشیمی نیز نماد پتروشیمی مارون با کسب رتبه هجدهم به‌عنوان برترین نماد در صنعت مزبور شناخته شد. پتروشیمی خراسان نیز توانست جایگاه بیست و نهم را به خود اختصاص دهد. این در حالی است که پتروشیمی زاگرس با کسب رتبه 66 به عنوان یکی از ضعیف‌ترین شرکت‌ها در ارائه اطلاعات خود در سال 96 شناخته شد.

اما بررسی گزارش مزبور نشان از افت بیش از 20 مرتبه‌ای رتبه 7 شرکت فرابورسی دارد. بر این اساس رتبه شرکت مواد ویژه لیا از رده سی و چهارم در دوره 12‌‌ماهه منتهی به اسفند 95 به رتبه هفتادوپنجم در دوره 12ماهه منتهی به اسفند 96 نزول کرد. همچنین شاهد افت قابل توجه رتبه شرکت‌های کاغذسازی پارس، روان فن‌آور، سرمایه‌گذاری مسکن پردیس، سرمایه‌گذاری مسکن شمال‌غرب، سبحان انکولوژی و سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی در دوره مذکور بودیم.
بانکی‌ها؛ غیرشفاف‌ترین گروه فرابورس

در بررسی غیرشفاف‌ترین شرکت‌ها نام بانک‌ها بیشتر از دیگر گروه‌ها مشاهده می‌شود. همچنین در جدول رتبه‌بندی بورسی‌ها که در هفته‌های اخیر منتشر شد نیز نام بانک‌ها در زمره غیر‌شفاف‌ترین صنایع قرار داشت. بر این اساس بانک‌های دی، سرمایه و گردشگری به همراه موسسات اعتباری ملل و اعتباری کوثر مرکزی رتبه‌های پایین جدول رتبه‌بندی را به خود اختصاص دادند. این وضعیت در عملکرد دوره قبلی (منتهی به پایان اسفند ماه 95) نیز مشاهده شد. بانک دی در این امتیازدهی نمره منفی 20 در ارائه به موقع اطلاعات و صفر در قابلیت اتکا بر این اطلاعات را کسب کرد و به عنوان ضعیف‌ترین شرکت در دوره مزبور شناخته شد. به این ترتیب جایگاه هشتادوهفتم به نماد «دی» تعلق گرفت.

همچنین شرکت‌های پالایش نفت شیراز، بیمه میهن، پالایش نفت لاوان، روان فن‌آور و سیمان لار سبزوار از دیگر شرکت‌های غیرشفاف در این دوره بودند.
نگاهی به جزئیات رتبه‌بندی

از دیگر نکات قابل توجه در رتبه‌بندی جدید شرکت‌های فرابورسی در دوره 12ماهه منتهی به پایان اسفند ماه 96، اضافه شدن نام 8 شرکت به این فهرست است. بر این اساس شرکت‌های ریل سیر کوثر، شیر پاستوریزه پگاه گلپایگان، پاکدیس، کشت و صنعت شهداب ناب خراسان، تولید برق ماهتاب کهنوج، شیر پاستوریزه پگاه گلستان، صنعتی بهپاک و اعتباری ملل به عنوان 8 نماد جدید به فهرست رتبه‌بندی این دوره افزوده شده‌اند. این در حالی است که بانک ایران زمین از فهرست مزبور حذف شده است.

همچنین طی این گزارش در مقابل امتیاز قابلیت اتکای 20 شرکت فرابورسی عدد صفر مشاهده می‌شود. طبق توضیحات ارائه‌شده از سوی اداره نظارت بر ناشران فرابورسی سازمان بورس اوراق بهادار، درج عدد صفر در این ستون نشان‌دهنده تفاوت بااهمیت سود پیش‌بینی شده با سود محقق شده در صورت‌های مالی حسابرسی شده پایان سال این شرکت‌ها است. این موضوع سبب شده تا 20 شرکت‌ با کسب امتیاز صفر در مولفه قابلیت اتکای اطلاعات، در قعر جدول آخرین رتبه‌بندی شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس از نظر وضعیت اطلاع‌رسانی قرار گیرند.

با توجه به مقیاس مزبور نمادهایی از جمله ذوب‌آهن اصفهان، فولاد ارفع، فولاد هرمزگان، پالایش نفت لاوان، پالایش نفت شیراز، پتروشیمی زاگرس و بیمه سامان عدد صفر را در امتیاز قابلیت اتکا کسب کرده‌اند.

به‌طور مثال در حالی ذوب‌آهن نخستین پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به اسفند 96(حسابرسی شده) با سرمایه 3/ 3 هزار میلیارد تومانی، با زیان 35 ریالی به ازای هر سهم منتشر کرده بود که در دوره 12ماه منتهی به اسفند 96 به سوددهی رسید. بر این اساس «ذوب» به ازای هر سهم 36ریال سود محقق کرد که نشان‌دهنده اختلاف 202 درصدی است.

در همین رابطه پتروشیمی زاگرس نیز با شرایط مشابهی همراه شد. در حالی «زاگرس» اولین سود هر سهم خود را برای سال مالی منتهی به پایان اسفندماه 96 به طوری خالص 4060 ریال پیش‌بینی کرده بود که در پایان سال نه تنها تمامی این رقم را پوشش داد، بلکه 100 درصد تعدیل مثبت سودآوری را نیز ثبت کرد. به‌این ترتیب «زاگرس» در پایان سال 96 به ازای هر سهم 8124 ریال سود محقق کرد.

این عوامل و اختلاف شدید در سودآوری سبب درج عدد صفر در ستون امتیاز قابلیت اتکا برای این 20 نماد شده است.

همچنین اداره نظارت بر ناشران فرابورسی اعلام کرده از آنجا که شرکت‌های سرمایه‌گذاری بر اساس مفاد دستورالعمل افشای اطلاعات ملزم به ارائه پیش‌بینی سود هر سهم نیستند، در نتیجه امتیاز نهایی مربوط به این گروه بدون درنظر گرفتن الزام پیش‌بینی سود مورد محاسبه قرار گرفته است.
نحوه امتیازدهی به چه صورت است؟

امتیاز اطلاع‌رسانی ناشران بر اساس وضعیت اطلاع‌رسانی آنها از نظر قابلیت اتکا و به ‌موقع بودن ارسال اطلاعات محاسبه شده‌ است. معیار به موقع بودن براساس زمان ارسال اطلاعات از سوی شرکت (پیش‌بینی‌ سود هر سهم، صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای حسابرسی‌نشده، صورت وضعیت پرتفوی، اظهارنظرهای حسابرس نسبت به پیش‌بینی سود هر سهم و صورت‌های مالی شش‌ماهه، صورت‌های مالی حسابرسی‌نشده و حسابرسی شده پایان دوره مالی و برنامه ‌زمان‌بندی پرداخت سود سهامداران) در مقاطع تعیین‌شده در دستورالعمل افشای اطلاعات و با لحاظ کردن میزان تاخیر در ارسال اطلاعات، مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

میزان تغییرات در پیش‌بینی‌های ارسالی و همچنین تفاوت‌های میان مبالغ پیش‌بینی شده و عملکرد واقعی حسابرسی شده معیار قابلیت اتکا در این محاسبات است.