نتایج بررسی‌های علمی در ایران و جهان نشان می‌دهد نوسانات بازار آتی متاثر از نوسانات بازار نقدی است.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،قیمت سکه طلا در نخستین ماه دومین فصل امسال از حدود 2میلیون 500هزار تومان به بیش از 3میلیون و 500هزار تومان رسید و این روزها نیز قیمت سکه قیمت‌های بالای 4 میلیون و 500 هزار تومان را نیز تجربه می‌کند. این افزایش بیش از یک میلیونی قیمت سکه در این مدت دلایل زیادی از جمله افزایش نرخ دلار در بازار غیررسمی و افزایش تقاضا برای این فلز گرانبها داشته است. این در حالی است که به باور کارشناسان بخش قابل توجهی از این افزایش قیمت سکه به صورت حبابی بوده است.

در کنار این افزایش قیمت نقدی سکه طلا، قیمت های بازار آتی سکه طلا در بورس کالای ایران نیز متعاقب آن افزایش یافته است.

بر این اساس با توجه به ارتباط نزدیک و تئوریک قیمت‌های آتی با قیمت نقدی در هفته‌های اخیر، برخی از افراد و متضررین در بازار سکه طلا این مسئله را مطرح کرده اند که علت اصلی افزایش قیمت نقدی سکه افزایش قیمت در بازار آتی سکه بوده است.

در این زمینه کارشناسان بر این باورند که این گزاره چه از نظر تئوریک و چه تجربی کاملا بدون پشتوانه و غیرقابل دفاع است، چرا که بر اساس تئوری‌های مالی قیمت‌های آتی خود تابعی از قیمت نقدی، نرخ بهره و مدت زمان تا سررسید قرارداد آتی است. همچنین از نظر تجربی نیز مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده است که بخش عمده‌ای از آنها بر این موضوع تاکید دارند که بازار آتی خود متاثر از بازار نقدی است نه برعکس.

در رابطه با ارتباط بازار نقدی و آتی سکه طلا در داخل کشور نیز این موضوع بارها با توجه به قیمت های نقدی و آتی سکه به راحتی قابل مشاهده است که قیمت های آتی سکه متاثر از قیمت نقدی سکه است. در واقع این نوسانات قیمت نقدی سکه است که تعیین کننده قیمت های آتی سکه می‌باشد. ضمن این که هرچند در ماه های اخیر روند افزایش قیمت آتی با نقدی سکه یکسان بوده است و گاها نیز قیمت های آتی به واسطه ماهیت بازار و انتظارات فعالان آن نوسانات بیشتری نسبت به نقدی داشته است ولی این موضوع دال بر تعیین قیمت نقدی توسط قیمت‌های آتی نیست.

این گزارش می‌افزاید: در سال‌های 90و 91نیز بحث تاثیر معاملات آتی بر بازار نقدی سکه به شدت داغ بود و همانند دوره کنونی برخی ادعا می‌کردند که علت افزایش قیمت نقدی سکه بازار آتی است که این موضوع در مطالعه‌ای که توسط احمد محمدی، خالد احمدزاده و زینب سواری (1395) نشان داده‌اند که در آن سال‌ها بازار آتی تاثیری بر بازار نقدی نداشته است و علت اصلی افزایش قیمت نقدی سکه رشد نرخ دلار بوده که این نتیجه با گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز مطابقت دارد. همچنین مطالعه مذکور نشان می‌دهد که بازار آتی پیرو بازار نقدی بوده است و نوسانات بازار نقدی منجر به نوسانات بازار آتی شده است نه بر عکس.

البته از زمان راه اندازی بازارهای آتی در آمریکا (از حدود 1970) رابطه بین قیمت های نقدی و آتی در متون اقتصادی و مالی توجهات زیادی به خود جلب کرده است که در سال های اخیر بخش عمده‌ای از این مطالعات به این نتیجه رسیده اند که نوسانات بازار آتی خود متاثر از نوسانات بازار نقدی است. به عنوان مثال کودریز و جاچوم(1998) از بخش تحقیقات صندوق بین المللی پول(IMF) در پژوهشی سه کشور در حال توسعه مکزیک، برزیل و مجارستان را مورد بررسی قرار می دهند نتایج تحقیقات و آزمونهای این پژوهش نشان می دهد که نوسانات بازار آتی هیچ اثر معناداری بر نوسانات بازار نقدی ندارد.

عاریف ادونقو(2001) در مطالعه‌ای به بررسی اثرات بازار آتی ارز بر بازار نقدی در کشور ترکیه پرداخته است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که راه اندازی بازار آتی ارز ترکیه منجر به کاهش نوسانات بازار نقدی شده است.

ساهو(2012) به بررسی اثر راه اندازی معاملات قرارداد آتی ارز بر نوسانات نرخ نقدی ارز در هند پرداخته است. تحقیق وی بر اساس داده‌های روزانه از سال 2008تا 2012بوده است. نتایج این تحقیق نیز نشان می‌دهد که راه اندازی معاملات آتی ارز هیچ اثر معناداری بر نوسانات نرخ نقدی ارز نداشته است.

همچنین سریرام و سنتیل(2015) نیز با انجام مطالعه‌ای در این زمینه نتیجه می‌گیرند که یک رابطه علیت یکطرفه از سمت بازار نقدی به سمت بازار آتی وجود دارد.

در واقع شواهد نشان می دهد که شوک‌های قیمتی در بازار نقدی موجب نوسانات و شوک در بازار آتی می‌شود ولی شواهدی دال بر معکوس بودن این رابطه وجود ندارد. علاو بر این موارد جورج کورنیوتیس (2009) از بخش تحقیقات و آمار فدرال رزرو آمریکا در تحقیقی تایید می‌کند که هیچ رابطه مستقیمی‌میان سفته‌بازی در بازارهای آتی و تعیین قیمت‌های نقدی وجود ندارد.