نفت ایران به قدمت صد ساله‌اش روزهای افول و صعود داشته و تورق تاریخ حاکی از آن است که قرار گرفتن در وضعیت بحران قصه‌ای نام آشنا برای طلای سیاه ایران است. هر چند نفت ایران در این دوران در شرایط ناخوشی قرار دارد، اما پیش از این هم روزهای سخت‌تری را گذرانده است؛ اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این شرایط ماندنی نیست و برای آینده نفت ایران چشم انداز روشنی را پیش‌بینی کرده‌اند.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،درحالی حدود یک ماه تا آغاز تحریم‌های نفتی ایران از سوی آمریکا مانده است که در ماه‌ اخیر شاهد تغییراتی در بازار نفت بودیم که منشا این تغییرات اقدامات آمریکا بود. بعد از آنکه آمریکا از برجام خارج شد به صفر رساندن صادرات نفت ایران را هدف خود قرار داد و برای رسیدن به هدف مذکور راه‌های مختلفی را برگزید. راه نخست تهدید مشتریان نفت ایران بود. ترامپ از مشتریان نفت ایران خواست واردات نفت از ایران را تا آبان‌ماه به صفر برسانند و اعلام کرد در غیر این صورت کشورهای مذکور را تحریم می‌کند.

بعد از تهدید ترامپ صف طویلی از مشتریان نفت ایران از جمله ژاپن، کره جنوبی، هند و... برای گرفتن معافیت از امریکا تشکیل شد. این کشورها موفقیت نصفه و نیمه‌ای در این مسیر کسب کرده‌اند. به گفته وزیر نفت به جز کره جنوبی که سه ماه است واردات نفت از ایران را متوقف کرده، هیچ کشوری واردات خود را به طور کامل متوقف نکرده است. البته برخی کشورها واردات را کاهش داده‌اند.

در این میان ماجرای چین به عنوان بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران فرق داشت و از آنجایی که این کشور با آمریکا وارد جنگ تجاری شده است آزادی بیشتری برای خرید نفت از ایران دارد. با این حال برخی شرکت‌های خصوصی چین اعلام کرده‌اند  واردات نفت از ایران را کاهش خواهند داد.

از سوی دیگر درحالی که هند در پای میز مذاکره با امریکا برای اخذ معافیت بسیار جدی است و یک مقام هندی اعلام کرده این کشور به شدت به واردات نفت ایران برای نیازهای مصرفی خود متکی است پالایشگاه‌های هندی بارگیری نفت ماهانه خود از ایران را برای سپتامبر و اکتبر  نسبت به اوایل امسال کاهش خواهند داد. هند که دومین مشتری نفتی بزرگ ایران پس از چین است، تحریم‌های آمریکا علیه تهران را به رسمیت نشناخته، اما دریافت معافیت از محدودیت‌های واشنگتن برای دهلی نو به منظور حفظ دسترسی به سیستم مالی آمریکا ضروری به شمار می‌رود.

وزارت نفت هند در ژوئن به پالایشگاه‌های این کشور اعلام کرده بود برای کاهش یا توقف واردات نفت ایران از نوامبر آماده شوند. طبق آمار منابع بازرگانی، هند حدود 658 هزار بشکه در روز نفت ایران را در فاصله آوریل تا اوت خریداری کرده و کاهش پیش‌بینی شده برای سپتامبر و اکتبر میانگین روزانه واردات طی این دو ماه را 45 درصد کاهش داده و به 360 تا 370 هزار بشکه در روز می‌رساند.
همانطور که گفته شد کره جنوبی نخستین کشوری است که در پی اعمال تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه ایران، به طور کامل واردات نفت از ایران را قطع کرده است. سئول تا پیش از قطع واردات نفت از ایران روزانه به‌طور میانگین حدود 180 هزار بشکه نفت می‌خرید همچنین یک خریدار ژاپنی در آستانه تحریم‌های آمریکا آنچه به نظر می‌رسد آخرین محموله خریداری شده نفت ایران برای تحویل در اوایل اکتبر پیش از آغاز تحریم‌های آمریکا است را بارگیری کرد.

بازار با جای خالی نفت ایران چه خواهد کرد؟

آمریکا برای جایگزین کردن نفت ایران در کشورهای مشتری هم راه حل‌هایی در نظر گرفته است که به باور بسیاری از کارشناسان این راه‌حل‌ها برای کوتاه مدت پاسخگو است. امریکا در ابتدا از ذخایر خود حدود 11 میلیون بشکه برداشت کرد. همچنین از برخی اعضای اوپک درخواست کرد تولید خود را افزایش دهند. این کشورها هم تا حدی تولید خود را خارج از تعهد کاهش تولید اوپک افزایش دادند. برای مثال گزارش ماه سپتامبر اوپک بر اساس منابع ثانویه نشان می‌دهد تولید نفت عربستان به 10 میلیون و 401 هزار بشکه در روز رسیده که 343 هزار بشکه بیشتر از تعهد این کشور بر مبنای تصمیم‌گیری نشست یکصد و هفتاد و یک (نوامبر 2016 (این سازمان است. از سوی دیگر عراق هم بدون توجه به میزان تعهد خود، دائم در حال افزایش تولید است. تولید نفت خام عراق در ماه اوت چهار میلیون و 649 هزار بشکه در روز بوده که 88 هزار بشکه در روز بیشتر از تولید مرجع ماه اکتبر 2016 است.

روسیه هم که بزرگ‌ترین تولید کننده غیر اوپک است و در تعهد کاهش تولید در همراهی با اعضای اوپک تولید خود را 300 هزار بشکه کاهش داده بود، اکنون حدود 265 هزار بشکه در روز آن را به بازار بازگردانده است. البته بخشی از افزایش تولید این کشورها مربوط به آخرین اجلاس اوپک است. در اجلاس 174 اوپک افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید اوپک و غیر اوپک برای کاهش تعهد از 120 درصد به صد در صد تصویب شد.

با این حال عربستان و روسیه در آخرین اظهار نظر خود هرگونه افزایش فوری تولید نفت را منتفی دانستند و در عمل درخواست دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای افزایش تولید نفت را رد کردند.

مقامات نفتی ایران چه می‌گویند؟

با وجود اینکه صادرات نفت ایران کاهش یافته و وزیر نفت هم کاهش واردات از سوی برخی مشتریان را تایید کرد، مقامات نفتی ایران بر این باورند که آمریکا نمی‌تواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند. حسن روحانی، رئیس جمهوری در آخرین اظهار نظر خود در مورد تحریم نفت ایران در پاسخ به این‌که ایالات متحده آمریکا به‌طور روشن گفته که می‌خواهد صادرات نفت ایران را به صفر برساند، آیا معتقدید که چنین اتفاقی رخ می‌دهد و چگونه چنین اتفاقی را می‌بینید، تصریح کرد: آمریکا در عمل آنچه در نوامبر باید انجام بدهد، پیشاپیش انجام داده است. یعنی در همین سپتامبر فشارهای خود را به همه کشورهای خریدار نفت ما وارد کرده است، بنابراین ظاهرش این است که نوامبر نرسیده است، اما در واقع در ماه سپتامبر آنچه بنا بود در نوامبر عمل شود، عمل شده است.

رئیس جمهوری ادامه داد: آمریکا قادر نیست فروش نفت ما را به صفر برساند، این کار امکان‌پذیر نیست و این ادعای توخالی و پوچی است که آمریکا انجام می‌دهد. سرانجام در این مسیر ممکن است فشارهایی بر ما وارد شود، اما آمریکا حتما به اهدافش نمی‌رسد.

همچنین بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران به صفر رساندن صادرات نفت ایران توسط آمریکا را رویای آمریکا دانست و گفت: آمریکا مواردی در ذهن دارد که می‌خواهد اگر شد برای یک ماه هم صادرات نفت ایران را به صفر برساند که انشاالله این خواب تعبیر نمی‌شود.
حسین کاظم پور اردبیلی، نماینده ایران در هیئت عامل سازمان کشورهای تولید کننده نفت (اوپک) نیز با بیان این‌که شرایط بازار نفت و تولید کشورها به گونه‌ای نیست که بتوان جایگزینی برای نفت خام ایران یافت و آن را از بازارها حذف کرد، افزود: تقاضای جهانی برای نفت خام در صورت اصرار برای کاهش صادرات نفت ایران در اثر تحریم‌های آمریکا، همچنان ادامه خواهد داشت، اما سوال اینجاست که چه کسانی می‌توانند وارد بازار شوند و این کمبود عرضه احتمالی را جبران کنند.

قیمت نفت سر به فلک می‌کشد؟

ناگفته نماند یکی از مسائل مهم و تاثیرگذار اقدامات ترامپ در بازار جهانی نفت افزایش قیمت نفت است. ترامپ طی سه ماه گذشته اظهار نظرهای متفاوتی را در مجامع رسمی و یا حساب توییتر خود در مورد قیمت نفت اعلام کرده و افزایش قیمت نفت را ناشی از اقدامات اعضای اوپک دانسته است. درحالی که افزایش ناگهانی قیمت نفت توسط شخص ترامپ و تصمیمی که در مورد نفت ایران اتخاذ کرد کلید خورد و با هر توییت به این افزایش قیمت دامن زد. به طوری که کارشناسان بر این باورند عادت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، در اظهار نظرهای جنجالی در شبکه‌های مجازی، قیمت نفت را بالا می‌برد و وی برای مهار رشد قیمت نفت، باید اظهار نظر در فضای مجازی را متوقف کند.

درحال حاضر نفت در مرز 80 دلار در حرکت است و کارشناسان در حالی احتمال نفت 100 دلاری را می‌دهند که پیش از این انک امریکا مریل لینچ اعلام کرد اگر آمریکا موفق شود صادرات نفت ایران را حذف کند، قیمت هر بشکه نفت ممکن است به 120 دلار یا بیشتر صعود کند.