سرعت و پیچیدگی معاملات در بازارهای مالی نیاز به استفاده از ابزارهای هوشمند را افزایش داده است. در این راستا یکی از مفیدترین ابزارهای مالی به کارگیری معاملات الگوریتمی یا خودکار است که به‌منظور استفاده بهتر سرمایه‌گذاران از فرصت‌های بازارهای سرمایه‌گذاری ایجاد و راه‌اندازی شده است.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین، معاملات الگوریتمی یا Algorithmic Trading در بازارهای مالی به معنای استفاده از برنامه‌های کامپیوتری برای ورود سفارش‌های معاملاتی است. در واقع یک یا چند الگوریتم در انتخاب و اعمال این سفارش‌ها از جنبه‌های مختلف مانند زمان‌بندی، قیمت یا حجم بدون دخالت انسان تصمیم‌گیری و اجرا می‌شود. معاملات الگوریتمی حجم عظیمی از داده‌ها را پردازش و از تکنیک‌های پیشرفته ریاضی برای یافتن بهترین الگو استفاده می‌کند. در این راستا سازمان بورس و اوراق بهادار مجوزهای لازم را برای فراهم شدن بستر معاملات الگوریتمی صادر کرده و توسعه این معاملات را به‌عنوان یک راهبرد اساسی در بازار سرمایه در دستور کار قرار داده است. همچنین پیش‌نیازهای لازم را در این زمینه از جمله بستر فنی مناسب برای سامانه معاملات در حوزه‌های تکنولوژی و IT مهیا کرده است. بر این اساس با توجه به به‌کارگیری معاملات الگوریتمی در بازار نه‌تنها سرعت عمل بالا در انجام معاملات ایجاد خواهد شد، بلکه افزایش حجم معاملات و در نتیجه افزایش عمق و کارآیی بازار از جمله مزایای استفاده از این ابزار خواهد بود.

توسعه بازار سرمایه با ورود ابزارهای جدید

در این راستا مطهره مروج، مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس اوراق بهادار با اشاره به اهمیت توسعه بازار سرمایه از طریق توسعه فناوری اطلاعات، به بررسی تاثیر این موضوع پرداخت و گفت: فناوری اطلاعات به‌عنوان ابزار حمایت‌کننده و پیشران موسسه‌های مالی در عصر حاضر شناخته شده است. این ابزار نقشی فراتر از کاهش هزینه و بهبود عملکرد داشته و تبدیل به ابزاری راهبردی در شکل‌دهی استراتژی‌های سازمانی شده است. وی در ادامه با اشاره به تاثیر چشمگیر پیشرفت‌های فناورانه بر مدل‌های عملیاتی بازار، فرآیندها و نحوه ارائه خدمات در بازارهای سرمایه گفت: فناوری اطلاعات در بازار سرمایه به‌عنوان محرک بخش کسب و کار و همچنین برای گسترش و بهبود کارکردها معرفی می‌شود.به گفته مروج، افزایش سرعت افشای اطلاعات، بهبود کیفیت اطلاعات، انواع مختلف دسترسی‌های اینترنتی و وب‌سایت‌های مختلف اطلاع‌رسانی سبب شده تا نرم‌افزارهای موبایل و معاملات آنلاین (دسترسی سرمایه‌گذاران به اطلاعات) ظهور پیدا کنند. تمامی ابزارهای مزبور باعث افزایش حجم و ارزش معاملات، افزایش شفافیت بازار و اثربخشی و رشد بیشتر خواهد شد. وی ادامه داد: علاوه بر این، امروزه همزمان با افزایش پیچیدگی‌های بازار سرمایه، راهکارهای مبتنی بر فناوری‌های اطلاعاتی نوین نقشی مهم در حل مشکلات بازار سرمایه دارند. در این راستا می‌توان به فناوری‌های بلاک‌چین، هوش مصنوعی و معاملات الگوریتمی اشاره کرد. تمامی این موارد نمونه‌هایی از راهکارهای موفق در راستای بهبود کارکرد بازارهای سرمایه خواهند بود. مروج در ادامه توضیح داد: به‌عنوان مثال معاملات الگوریتمی مبتنی بر هوش مصنوعی بر اساس منطق است. در نتیجه نه تنها محدودیت‌های انسانی را برطرف می‌سازد، بلکه این امری مهم در کنترل احساسات در معاملات خواهد بود. زیرا احساسات می‌توانند منجر به ایجاد اشتباهات در تصمیم‌گیری شوند.
نگاهی دقیق به معاملات الگوریتمی

مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس اوراق بهادار در ادامه به بررسی معاملات الگوریتمی و سازوکار این ابزار پرداخت و گفت: معاملات الگوریتمی به منزله جایگزینی عامل انسانی با نیروی ماشین است. به نحوی که ماشین یا همان رایانه بتواند به‌طور مستقل در مورد معاملات تصمیم‌گیری کرده و این تصمیمات را اجرا کند.  مروج در ادامه با اشاره به اینکه سیستم معاملات الگوریتمی از سه بخش اصلی تشکیل شده است، گفت: در بخش نخست دیتای سفارشات، معاملات، عوامل بنیادی و اخبار قرار می‌گیرد. بخش دوم نیز شامل موتور پیشرفته است. در نهایت نیز بخش آخر را ارسال سفارش‌های به هسته معاملات تشکیل می‌دهد.
مزایای معاملات الگوریتمی

مروج در ادامه با اشاره به مزایای معاملات الگوریتمی اظهار کرد: سرعت عمل بالا، حذف احساسات و عواطف انسانی، امکان آزمایش سیستم در گذشته، افزودن تمرکز فکری معامله‌گران و افزایش حجم معاملات و در نتیجه افزایش عمق و کارآیی بازار از جمله مزایای به‌کارگیری معاملات الگوریتمی است. وی در ادامه کاهش و مدیریت بهتر هزینه‌های معاملاتی از جمله کارمزد را از دیگر مزایای این مورد دانست و گفت: مدیریت مناسب پرتفوی، مدیریت زمان و در دسترس قرار گرفتن معاملات از دیگر موارد مهم در به‌کارگیری این ابزار خواهد بود.

مروج در ادامه رویکرد سازمان بورس نسبت به معاملات الگوریتمی را مورد بررسی قرار داد و گفت: تدوین فرآیندها و نقاط کلیدی بررسی کسب و کار و فنی، تدوین الزامات برای استفاده‌های عمومی با مشارکت بورس‌ها، کانون‌ها، مدیریت فناوری و شرکت‌های نرم‌افزاری و همچنین رویکرد حمایتی از جمله مهم‌ترین رویکردهای سازمان بورس اوراق بهادار در راستای استفاده از معاملات الگوریتمی است. وی در ادامه با اظهار این مطلب که فارغ از روش ارائه معاملات الگوریتمی، باید یک سری الزامات برای این نوع معاملات رعایت شود، گفت: هر الگوریتم مستلزم داشتن شناسه الگوریتم است؛ در واقع به هر الگوریتم یک شناسه اختصاص داده شده و استراتژی آن، باید مکتوب و قابل استناد نزد عضو باشد. چنانچه الگوریتم تغییر کرد نیز باید به‌عنوان الگوریتم جدید در نظر گرفته و شناسه الگوریتم جدید به آن اختصاص داده شود. وی ادامه داد: تمامی سفارش‌های تصمیم‌گیری شده توسط یک الگوریتم، باید حتما برچسب معاملات الگوریتمی داشته باشد و برچسب مربوطه در لاگ‌هایی که تولید می‌شود، نیز ذخیره شود. به نحوی که در صورت مراجعه به سفارش‌های گذشته، بتوان موارد الگوریتمی و غیرالگوریتمی را تشخیص داد.
وجود قابلیت لغو سفارشات الگوریتمی

مروج در ادامه به وجود قابلیت لغو سفارش‌های الگوریتمی اشاره کرد و گفت: عضو باید این امکان را در سامانه خود داشته باشد که در صورت نیاز و با رعایت قوانین و مقررات یا حسب دستور سازمان بورس و اوراق بهادار یا بورس مربوطه، فورا تمام یا بخشی از سفارش‌های ارسال شده به ازای هر الگوریتم برای هر مشتری را لغو کند. وی ادامه داد: همچنین باید اطلاع‌رسانی مقتضی و قابل استناد به مشتریان مربوطه صورت گیرد. لازم است برای هر اقدامی از این نوع، لاگ بر اساس الزامات ثبت لاگ مرکز نظارت بر امنیت اطلاعات بازار سرمایه تولید و ذخیره شود.
انواع معاملات الگوریتمی در ایران

مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس اوراق بهادار در ادامه با اشاره به اینکه چهار مدل برای انجام معاملات الگوریتمی در ایران استفاده می‌شود، گفت: بازارگردانی خودکار، ارائه الگوریتم توسط عضو، کدنویسی دلخواه و ارائه API به مشتری از جمله چهار مدل اصلی اجرای معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه ایران است. مروج در ادامه افزود: در روش اول یعنی بازارگردانی خودکار، برای انجام فعالیت‌های بازارگردانی از معاملات الگوریتمی استفاده می‌شود. در این روش انجام بازارگردانی خودکار باید روی یک یا چند نماد مشخص محدود شود. همچنین انجام بازارگردانی خودکار روی کد معاملاتی مشخص محدود و الگوریتم‌هایی به منظور انجام عملیات بازارگردانی طراحی شوند. وی ادامه داد: در روش دوم ارائه الگوریتم توسط عضو نیز الگوریتم‌های آماده، توسط عضو روی UI سامانه معاملات برخط قرار داده می‌شود و مشتریان می‌توانند در صورت تمایل از این الگوریتم‌ها استفاده کنند. مروج در ادامه با اشاره به روش کدنویسی دلخواه گفت: در این روش قابلیت نوشتن الگوریتم توسط مشتری (کدنویس دلخواه) در UI سامانه معاملات برخط توسط عضور ارائه می‌شود. در روش ارائه API به مشتری نیز نیاز زیرساخت دسترسی برخط توسط عضو به مشتریان واجد شرایط جهت انجام معاملات الگوریتمی ارائه می‌شود.
سرعت و دقت بیشتر در معاملات

در همین راستا سید امید موسوی از کارشناسان بازار سرمایه به ارائه توضیحاتی درخصوص معاملات الگوریتمی پرداخت و گفت: توسعه روز افزون بازار‌های مالی و افزایش سرعت معاملات، نیازهای جدیدی همچون نیاز به ابزارها معاملاتی هوشمند و خودکار و روبات‌های سریع (جهت رصد سریع به موقع بازار) بیشتر احساس خواهد شد. وی در ادامه افزود: فعالیت ما بر مبنای ارائه راهکارهایی هوشمند، سریع و مطمئن برای اجرای تصمیمات سرمایه‌گذاران در بازار است. در حقیقت هدف ما افزایش کیفیت و کاهش هزینه معاملاتی یک مشتری است.  وی در ادامه خاطرنشان کرد: این مشتری می‌تواند یک شرکت تامین سرمایه، شرکت سبدگردان، کارگزاری یا یک سرمایه‌گذار حقیقی یا حقوقی باشد. وی در ادامه به برخی مزایای استفاده از معاملات الگوریتمی اشاره کرد و گفت: سرعت و دقت بیشتر، افزایش امنیت معاملاتی، کنترل ریسک بهتر و کاهش هزینه‌های معاملاتی مهم‌ترین دستاورد استفاده از ابزارهای معاملاتی است.
خدمات 9گانه در بازار

موسوی در ادامه به خدمات الگوریتمی در بازارهای مالی اشاره کرد و گفت: آنالیز الگوریتمی سهام (Detecting)، آنالیز الگوریتمی سهام و بازار، تحلیل احساسی و الگوریتم‌های اجرای معاملات (Autotrading) از جمله خدمات ارائه شده توسط این ابزارهای مالی است. وی ادامه داد: همچنین الگوریتم‌های بازارگردانی اوراق (AMM)، الگوریتم‌های بازارگردانی سهام (TbillAMM) و الگوریتم‌های آربیتراژور (Arbitrageur) نیز از دیگر خدماتی است که توسط این ابزارهای مالی ارائه می‌شوند. به گفته موسوی، بازارگردانی اختصاصی (حراج، بازگشایی، عرضه اولیه و...)، ارائه زیرساخت الگوریتمی به شرکت‌ها و همچنین الگوریتم‌های بازارگردانی و کنترل هیجان بازار نیز از دیگر خدمات قابل ارائه توسط این ابزارهای مالی هستند.
اثرات مستقیم و غیرمستقیم

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه اثرات به‌کارگیری و استفاده از الگوریتم‌ها را در دو بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم‌بندی کرد و گفت: افزایش نقدشوندگی، افزایش حجم معاملات، کاهش دامنه نوسان، افزایش عمق بازار، کاهش فاصله خریدار و فروشنده و جلوگیری از دستکاری قیمت از جمله مهم‌ترین تاثیرات مستقیم استفاده از این ابزار است. موسوی در ادامه به اثرات غیرمستقیم استفاده از الگوریتم‌ها اشاره کرد و گفت: افزایش سود سهامداران، افزایش رضایت بازار و افزایش ارزش بازار سهم از دیگر مزایای این امر خواهد بود.