شاخص کل بورس تهران طی معاملات روز گذشته برای ششمین روز متوالی با سرعت کمتری به مسیر صعودی خود ادامه داد. در ساعات ابتدایی معاملات شاخص سهام توانست به کانال ۱۶۵ هزار واحدی بازگردد. اما در ادامه به دنبال حرکت رو به رشد قیمت‌ها، فروشندگان بالقوه وارد گردونه معاملات شدند و افزایش عرضه‌ها از حرکت صعودی سهام کاست.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین، این روند تا جایی پیش رفت که تغییرات این نماگر به محدوده صفر نزدیک شد و بار دیگر به کانال 164 هزار واحدی عقب‌نشینی کرد. این در حالی است که اغلب سهامداران و حتی کارشناسان انتظار هفته‌ای صعودی برای بازار سهام داشتند. در حال حاضر به نظر می‌رسد سهام بورسی به دنبال محرکی قوی‌تر برای تداوم حرکت خود در مسیر صعودی هستند. محرک‌هایی که برخی از آن از سوی کارشناسان غیرمحتمل ارزیابی شده و برخی دیگر از درصد تحقق بالاتری برخوردارند و می‌توانند تا حدودی بر عدم قطعیت‌های موجود غلبه کنند. با این حال آنچه عیان است تداوم روزهای صعودی سهام مستلزم ظهور محرک‌های قوی‌تر یا ورود نقدینگی بیشتر است.

حرکت خلاف انتظار

نظرسنجی هفتگی سایت «دنیای بورس» حکایت از انتظار اغلب سهامداران و کارشناسان بورسی برای صعود شاخص سهام در هفته جاری دارد. در این نظرسنجی 84 درصد از کارشناسان و 70 درصد از سهامداران، انتظار صعود شاخص سهام در هفته جاری را دارند و کمتر از 20 درصد از شرکت‌کنندگان روندی کم‌نوسان را برای شاخص سهام پیش‌بینی کرده‌اند. رشد قیمت نفت، کاهش نگرانی‌ها در زمینه جنگ تجاری میان آمریکا و چین، افزایش نسبی نرخ دلار و خوش‌بینی نسبت به عملکرد مالی شرکت‌های سهامی در فصل پاییز از جمله دلایل چنین نگاهی نزد فعالان سهام بوده است. شرایطی که به زعم این دسته از فعالان بازار می‌تواند ورود نقدینگی از سوی معامله‌گران حقیقی را به دنبال داشته باشد و زمینه را برای تداوم رشد قیمت سهام مهیا کند. با این حال، بورس تهران طی روز گذشته با ثبت رشد 100 واحدی شاخص کل وضعیت کم‌نوسانی را به نمایش گذاشت. جایی که شاخص کل هم‌وزن با اثرگذاری یکسان نمادها از شاخص کل سبقت گرفت تا شاهدی بر افزایش عرضه میان شرکت‌های بزرگ سهامی باشد. در این میان، سوال اصلی این است که چه اتفاقی برای انتظارات موجود در میان فعالان بورسی افتاده است. واقعیت این است که ریشه تمام این تحولات به وجود عدم قطعیت‌ها در صنایع بورسی بازمی‌گردد. عدم قطعیت‌هایی که از یکسو به وضعیت بازار جهانی و از سوی دیگر به شرایط داخلی شرکت‌ها و ابهامات موجود در آنها باز می‌گردد. به هر حال در این شرایط بورس‌بازان به فعالیت در دو زمین کاملا متفاوت پرداخته‌اند.
دو زمین متفاوت بورس‌بازان

نگاهی به شرایط اخیر بورس تهران، نشان از فعالیت محسوس بورس‌بازان در دو زمین متفاوت دارد. گروه اول شامل شرکت‌های صادراتی بورس تهران می‌شود که به عبارتی سودمحور(EPS‌محور) هستند. این گروه‌ها هر زمان که نشانه مثبتی از بهبود عملکرد آنها منتشر می‌شود با اقبال سرمایه‌گذاران مواجه می‌شوند. بازیگران این گروه‌ها عمدتا با افق‌های سرمایه‌گذاری طولانی‌تر و تجهیز به روش‌های تحلیلی بنیادمحور در بازار مشارکت کرده و با رصد وضعیت بازار جهانی و همچنین عملکرد شرکت‌های کالایی وارد گردونه معاملات می‌شوند.

دسته دوم نیز شامل گروه‌هایی می‌شود که عموما در فضایی مبهم به سر برده و بیشتر به علت خوش‌بینی به افزایش اسمی دارایی بخش عمده‌ای از بنگاه‌ها مورد اقبال قرار می‌گیرند. گروه‌هایی که تحت عنوان گروه‌های سفته‌بازانه نیز شناخته می‌شوند. این سهام عموما روی موج‌های خبری حرکت می‌کنند. خبرهایی همچون دریافت افزایش قیمت محصولات تولیدی و همچنین افزایش سرمایه شرکت‌های زیان‌دیده در قالب تجدید ارزیابی دارایی‌ها که سال‌هاست مورد توجه شماری از فعالان بازار قرار داشته و در بسیاری از موارد سودهای کلانی هم نصیب برخی معامله‌گران کرده است. هر چند برخی از بورس‌بازان افزایش سرمایه را ملاکی برای ارزندگی سهام عنوان می‌کنند اما واقعیت این است که افزایش سرمایه از این محل تنها راهکاری برای نجات شرکت‌ها از خطر ورشکستگی است و عملا تغییری عملیاتی در جهت بهبود سودآوری شرکت به شمار نمی‌رود. با وجود این، مساله تجدید ارزیابی دارایی‌ها در روزهای اخیر به‌عنوان ابزاری برای داغ کردن بسیاری از سهم‌ها از سوی برخی سفته‌بازان و کانال‌های تلگرامی استفاده می‌شود. شرایطی که سبب شده از ابتدای آذرماه تاکنون بیش از یک‌سوم ارزش معاملات به دو گروه بانکی و خودرویی اختصاص پیدا کند.
تداوم عدم‌قطعیت‌ها در کل بازار

همان‌طور که اشاره شد  شرکت‌های بورسی را می‌توان به دو دسته  سهام بنیادی و سهام سفته‌بازی تقسیم کرد. معاملات بورس تهران اما در شرایطی دنبال می‌شود که هر دو گروه با عدم قطعیت‌ها و ابهاماتی همراه هستند. درخصوص سهام کامودیتی‌محور شرایط نامشخص بازارهای جهانی ادامه دارد. هفته گذشته، افزایش خوش‌بینی نسبت به مذاکرات چین و آمریکا و امید به صلح تجاری میان این دو غول اقتصادی، بازار جهانی را در مسیر صعودی قرار داد. آمریکا و چین مذاکرات تجاری سه روزه‌ای را در پکن برگزار کردند و پس از پایان گفت‌وگوها دو طرف از سازنده بودن مذاکرات سخن به میان آوردند. در عین حال خبر رسید که احتمال برگزاری دور جدید مذاکرات در ماه جاری میلادی وجود دارد. به این ترتیب امیدواری فعالان اقتصادی نسبت به حل مشکلات تجاری ماه‌های اخیر دو اقتصاد بزرگ جهان افزایش یافت و همین امر فضای مثبتی را بر معاملات بازار جهانی حاکم کرد؛ به‌طوری که شاخص‌های نفتی توانست با جهش‌های متوالی، مرزهای روانی را پشت سر بگذارد و رشد حدود 20 درصدی را طی دو هفته ثبت کند. با این حال، طی معاملات روز پایانی بازار جهانی نگرانی‌ها از آینده اقتصاد جهانی و احتمال رکود در اقتصاد آمریکا از منظر کارشناسان، سبب عقب‌نشینی نسبی قیمت‌ها شد. دسته دوم اما، گروه‌هایی هستند که عموما در فضایی مبهم به سر برده و بیشتر به علت خوش‌بینی به افزایش اسمی دارایی مورد اقبال قرار می‌گیرند. درخصوص عدم قطعیت‌های موجود در این گروه نیز می‌توان به‌عنوان نمونه به ابهام افزایش نرخ خودرو، موضوع تجدید ارزیابی دارایی و مواردی از این دست اشاره کرد. با این حال، این گروه‌ها به دلیل تحرکات سفته‌بازانه و قابلیت جریان‌سازی بیشتر عمدتا بازدهی بالاتری را نسبت به گروه‌های بنیادی بازار، از آن سهامداران خود کرده‌اند.
محرک رشد قیمت سهام

تجربه نشان داده است که قیمت سهام شرکت‌های صادراتی یا کالایی‌ها به علت واضح بودن عوامل اثرگذار بر سودآوری قابلیت جریان‌سازی‌ و خبرپراکنی، قابلیت تحرکات سفته‌بازانه را ندارند. در این گروه‌ها، اقبال مجدد سهامداران به بروز نشانه‌های واقعی و قابل رصد همچون بهبود قیمت‌ها در بازار جهانی باز می‌گردد. این در حالی است که این محرک از نگاه کارشناسان چندان محتمل به نظر می‌رسد. از دیگر محرک‌های رشد بازار می‌توان به حمایت سیاسی اروپا اشاره کرد. با این حال در شرایط فعلی امیدها نسبت به مکانیزم مالی SPV اروپایی‌ها (Special Purpose Vehicle) در مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران تا حدودی رنگ باخته است. هر گونه جرقه از آغاز این طرح اروپایی‌ها می‌تواند به شرکت‌های بزرگ این اطمینان را بدهد که از بیشترین حمایت مالی در برابر تحریم‌های ثانویه آمریکا برخوردار می‌شوند. با این حال SPV تا رسیدن به زمان اجرا بسیار فاصله دارد.

در این میان گزارش مالی شرکت‌های سهامی در فصل پاییز و همچنین عملکرد دی‌ماه شرکت‌ها می‌تواند محرک جدی‌تری برای رشد قیمت سهام و در نهایت رونق بورس تهران باشد. با توجه به انتظار برای مطلوبیت گزارش‌های 9 ماهه، احتمال روند مثبت با شیب ملایم دور از نظر نیست. این موضوع از احتمال بالایی از سوی کارشناسان بورسی برخوردار است و می‌تواند بار دیگر سبب بروز نشانه‌های جدی‌تر از ورود نقدینگی به بورس تهران شود. این موضوع در شرایط فعلی می‌تواند تا حدودی از تردید و نگرانی‌های موجود میان معامله‌گران بکاهد. آن نیز در شرایطی که با توجه به فاصله زیاد شاخص سهام با دوره اوج (اوایل مهرماه) همچنان بسیاری از معامله‌گران در زیان به سر می‌برند.
بازار از دریچه صنایع

در بین صنایع مختلف بورسی، سهام بانک‌ها همچنان در جذب نقدینگی پیشتاز هستند. معامله‌گران بورسی دیروز حدود 97 میلیارد تومان از سهام بانکی را دست‌به دست کردند که بیش از یک‌چهارم کل ارزش معاملات خرد بود. گروه خودرو با ارزش 45 میلیاردی در رتبه بعدی این فهرست قرار گرفت و گروه‌های پتروشیمی، فلزات و پالایشی به ترتیب در رتبه‌های بعدی ایستادند و مجموعا 77 میلیارد تومان از جریان نقدینگی را به نام خود ثبت کردند. چنان که از آمار برمی‌آید، حدود 60 درصد از کل ارزش معاملات در این 5 گروه اصلی به گردش درآمده است.

اما از لحاظ نوسان قیمت وضعیت کاملا متفاوتی طی معاملات دیروز در بورس تهران رقم خورد. همان گونه که اشاره شد تحرکات معامله‌گران طی روز گذشته در نهایت به نوسان تقریبا صفر شاخص کل انجامید؛ اما مروری بر فهرست صنایع حاکی از رشد متوسط قیمت در 23 گروه بورسی است. در حالی که شاخص گروه‌های اصلی زیر یک‌درصد نوسان داشت، گروه‌های کوچک و تک‌سهمی در رتبه‌های بالای فهرست صنایع قرار گرفتند. به عبارت دقیق‌تر، در پایان دادوستدهای دیروز گروه محصولات چوبی با تک‌نماد فیبر ایران با بازدهی حدود 5 درصد در صدر این فهرست ایستاد. «چفیبر» از هفته قبل پس از افزایش سرمایه به تابلوی معاملات پیوست و ضمن تجربه صف پیوسته خرید، تا روز گذشته به حرکت خود در مسیر صعودی ادامه داد و مقام نخست جدول صنایع را به خود اختصاص داد. گروه سایر معادن هم با تک‌نماد تامین ماسه ریخته‌گری ضمن رشد حدود 5 درصدی در رتبه دوم قرار گرفت و گروه‌های محصولات کاغذی، حمل‌ونقل و وسایل ارتباطی در زمره گروه‌های با رشد بالای 4 درصدی رتبه‌های سوم تا پنجم را کسب کردند.

در بین گروه‌های بزرگ‌تر، صنعت خودرو بیشترین رشد را به ثبت رساند. متوسط قیمت در این گروه طی روز گذشته 1/ 1 درصد افزایش یافت. دریافت مجوز افزایش قیمت فروش 30 درصدی از سوی لیدر این گروه، یعنی نماد معاملاتی شرکت سایپا مهم‌ترین عامل رشد تقاضا در معاملات گروه خودرو ارزیابی می‌شود. دیروز در حالی که اغلب نمادهای خودرویی تحت فشار عرضه قرار داشتند و نوسان محدودی را حول نقطه صفر تجربه می‌کردند، نماد «خساپا» به منظور افشای اطلاعات بااهمیت متوقف شد. به این ترتیب، پس از دریافت مجوز افزایش 30 درصدی قیمت از سوی سایپا، موج قدرتمند تقاضا نمادهای این گروه را وارد محدوده مثبت قیمت کرد و برخی از نمادها را هم با صف خرید مواجه ساخت. در این گروه نماد معاملاتی شرکت ایران خودرو نیز روز گذشته با توجه به عدم افشای به‌موقع اطلاعات با اهمیت موضوع ماده 13 دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان حداکثر تا تاریخ 03/ 11/ 1397 تعلیق شد. خودرو آخرین صنعتی است که پس از جهش قیمت در تابستان از تعدیل رسمی قیمت فروش برخوردار می‌شود. با وجود اثرات مثبت آزادسازی قیمت بر وضعیت مالی خودروسازان، اما خروج سهام خودرویی از زیان محل تردید بسیاری از کارشناسان است. با این وجود، به نظر می‌رسد اهالی بازار تا رونمایی از عملکرد پاییز خودروسازان، به خبر افزایش قیمت واکنش مثبت نشان دهند.

از دیگر گروه‌های قابل ذکری که دیروز با تقویت شاخص مواجه شدند می‌توان به رشد 4/ 1 درصدی متوسط قیمت در گروه کاشی و سرامیک و همچنین بازده 1/ 1 درصدی در گروه انبوه‌سازی اشاره کرد. در بین صنایع کالایی هم گروه فلزات طی روز گذشته با رشد متوسط قیمت به کار خود پایان داد. اگرچه فشار فروش دو نماد بزرگ این گروه، یعنی «فولاد» و «فملی» را در محدوده منفی قیمت قرار داد، اما وضعیت مثبت در اغلب نمادهای هم گروه، به رشد 3/ 0 درصدی شاخص این صنعت کالایی طی روز گذشته انجامید. در نقطه مقابل، دیروز 14 گروه بورسی با افت شاخص به کار خود پایان دادند. متوسط قیمت در این گروه طی روز گذشته 7/ 1 درصد عقب نشست تا عنوان بیشترین افت شاخص به گروه تامین آب، برق و گاز تعلق گرفت. فشار فروش در نماد پتروشیمی مبین بیش از سایر نمادها در افت شاخص این گروه و همچنین شاخص کل اثر منفی گذاشت. گروه‌های زغال‌سنگ، بیمه و بازنشستگی و بانک‌ها هر کدام به افت 7/ 0 درصدی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند و پالایشی‌ها نیز طی روز گذشته به‌طور متوسط 7/ 0 درصد عقب نشستند. بخش عمده افت شاخص‌ها طی نیمه دوم معاملات رقم خورد که به نظر می‌رسد فعال شدن فروشندگان به انگیزه حفظ سود بیش از سایر عوامل در این روند موثر بوده است.
همگام با بازیگران

روز گذشته برای پنجمین روز متوالی، خالص خرید سهام به نام معامله‌گران حقیقی بازار رقم خورد و حدود 19 میلیون سهم به ارزش 8/ 1 میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. بیشترین خالص خرید توسط سهامداران خرد در نمادهای زیرمجموعه گروه‌های کوچ سهامی بازار ثبت شد. به این ترتیب گروه مواد و محصولات دارویی شاهد جابه‌جایی حدود 13 میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران حقیقی بازار بود. پس از آن نیز سرمایه‌گذاری‌ها با خالص تغییر مالکیت 3/ 3 میلیارد تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی همراه شدند.

در صدر خرید معامله‌گران حقیقی، تمایل به جمع‌آوری سهام شرکت داروسازی دکتر عبیدی قرار داشت. «دعبید» پس از عدم تایید معاملات در روز چهارشنبه، روز گذشته به گردونه معاملات بازگشت و با خالص خرید 5/ 8 میلیاردتومانی از سوی معامله‌گران حقیقی بازار همراه شد. تقاضا برای این شرکت دارویی به میزانی بود که در پایان معاملات شاهد باقی‌ماندن صف خرید 6/ 7 میلیارد تومانی در این شرکت بورسی بودیم. نماد معاملاتی شرکت سبحان دارو از دیگر نمادهای روز گذشته بورس تهران بود که شاهد جابه‌جایی حدود 9 میلیون سهم به ارزش 5/ 3میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بود. نماد معاملاتی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز روز گذشته مورد اقبال معامله‌گران خرد بازار قرار گرفت. به این ترتیب دیروز حدود 6/ 6 میلیون سهم «حکشتی» به ارزش حدود 3 میلیارد تومان به سبد سهام حقیقی‌ها افزوده شد. در آن سوی بازار اما نمادهای زیرمجموعه گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری مورد حمایت سهامداران عمده قرار گرفتند و خالص خرید 6/ 8 میلیارد تومانی را ثبت کردند. در میان شرکت‌های بورسی نیز بانک ملت در صدر خرید معامله‌گران حقوقی بازار قرار داشت. به‌طوری که خالص خرید این گروه از معامله‌گران در «وبملت» بالغ بر 15 میلیون سهم به ارزش حدود 8/ 3 میلیارد تومان بود. نماد معاملاتی بانک پاسارگاد از دیگر نمادهای مورد توجه حقوقی‌ها طی معاملات روز ‌شنبه بود. در این نماد دیروز حدود 4/ 2 میلیون سهم به ارزش 2/ 3 میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی جابه‌جا شد.