اگرچه سامانه نهاب، کمک زیادی به تعیین تکلیف حساب‌های بانکی بی‌هویت کرده است ولی برای کارآمدتر شدن آن و کمک به ساماندهی تراکنش­های بانکی لازم است تمامی سامانه‌های بانک مرکزی یکپارچه شوند.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،بانک مرکزی در سال 1394 از وجود حدود 38 میلیون حساب که با شماره شناسه و کد ملی تطبیق داده نشده خبر داد که از این 38 میلیون، 30 میلیون شناسایی‌شده و 8 میلیون شناسایی نشده است. پس‌ از آن، بانک مرکزی در راستای هویت سنجی مشتریان، سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی (نهاب) را راه‌اندازی کرد. نهاب به پایگاه داده سازمان ثبت‌احوال و ثبت‌اسناد دسترسی دارد. سامانه نهاب، پایگاه داده‌ای از اطلاعات هویتی تمامی مشتریان بانکی فراهم می‌کند، سپس به هر مشتری مورد تایید شناسه‌ای به‌عنوان کد شهاب اختصاص می‌دهد. این اقدام بانک مرکزی، اثر قابل‌توجهی در کاهش حساب‌های بی‌هویت داشته است.

چند هفته پیش، بانک مرکزی در مراسم رونمایی از سامانه نهاب، از فعالیت یک میلیون و 700 هزار کارت فاقد کد ملی یا هویت نامعتبر خبر داد که از فعالیت آن جلوگیری شده است. با وجود این اظهارات، هنوز آمار قابل استنادی از تعداد حساب‌های بی‌هویت در کل نظام بانکی در دسترس نیست.

*حساب‌های بی‌هویت و اثرات آن

حساب‌های بانکی بی‌هویت، حسابی است که فاقد شماره ملی، شناسه ملی یا شماره اختصاصی اتباع خارجی باشند. بعضی از این حساب‌ها، زمانی به وجود آمدند که صاحبان آنها مدت زیادی به بانک ‌مراجعه نکردند و حتی ممکن است در کشور حضور نداشته باشند و برخی دیگر از این حساب‌ها دارای اطلاعات هویتی ناقص و فاقد کد ملی هستند.

حساب‌های بی‌هویت، اثرات مخربی بر سلامت نظام بانکی دارند. افرادی می‌توانند با استفاده از این حساب‌ها، پول‌های کلان در اقتصاد جابجا کنند، بازار را متلاطم ساخته و هیچ اثری از خود برجای نگذارند. این سامانه‌ای یکپارچه حاوی اطلاعات هویتی مشتریان است که تخصیص شماره شناسایی منحصر به‌فرد برای هر یک از افراد جامعه را در شبکه بانکی میسر می‌سازد.

شهاب یا شناسه هویت الکترونیک بانکی، شناسه منحصر به‌فردی است که جهت شناسایی مشتریان بانکی به هریک از اشخاص حقیقی و حقوقی اختصاص می‌یابد. حساب‌ها زمینه را برای تخلفات بانکی فراهم می‌کند و سلامت نظام بانکی را به خطر می‌اندازد. این حساب‌ها می‌تواند به روش‌های مختلفی ازجمله اجاره یا خرید، در اختیار سوءاستفاده کنندگان قرار گیرد.

*لزوم یکپارچه‌سازی سامانه‌های بانک مرکزی در راستای افزایش کارآمدی آن

ساماندهی حساب‌های بی‌هویت، اثرات قابل‌توجهی بر سالم‌سازی نظام بانکی دارد. ازجمله این آثار مثبت می‌توان به شناسایی فعالیت‌های غیرقانونی و شناسایی مجرمان اصلی اشاره کرد. همچنین، تعیین تکلیف حساب‌های بی‌هویت‌، از اجاره حساب‌های بانکی که به معضلی در نظام بانکی تبدیل شده است، جلوگیری می‌کند.

اگرچه سامانه نهاب، کمک زیادی به تعیین تکلیف حساب‌های بی‌هویت کرده است ولی برای کارآمد شدن سامانه‌های بانک مرکزی، از جمله سامانه نهاب و کاهش ضریب خطای آن لازم است سامانه‌های مرتبط به هم یکپارچه شوند. این یکپارچه‌سازی به بانک مرکزی در مورد اجرای سایر طرح‌ها ازجمله طرح ساماندهی تراکنش­‌های بانکی کمک خواهد کرد.

خوشبختانه رئیس جدید بانک مرکزی در سخنان خود از ضرورت اصلاح نظام بانکی و سالم‎سازی جریان پول در کشور سخن به میان آورده است؛ بنابراین یکی از اقداماتی که به سالم‎سازی جریان پول منجر می‌­شود و بانک مرکزی قادر به انجام آن است، ساماندهی حساب‌ها است، اقدامی که به شفافیت تراکنش‌­های بانکی کمک خواهد کرد.