آخرین جزئیات از سهام شناور آزاد شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس در حالی منتشر شد که این آمار بیانگر قابلیت معامله تنها ۱۵درصد از سهام این شرکت‌ها به‌عنوان سهام شناور آزاد در بازار است.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین، سهام شناور آزاد یکی از متغیرهای اثرگذار بر افزایش نقدشوندگی، عمق و کارآیی بازار است. به عبارت دیگر نقدشوندگی بیشتر مستلزم سطح سهام شناور آزاد بالاتر شرکت‌ها است. از سوی دیگر افزایش سهام شناور آزاد موجب کاهش امکان دستکاری قیمت، کاهش ریسک نقدشوندگی و تعیین منصفانه قیمت نیز خواهد شد. به عبارت دقیق‌تر وجود سهام شناور آزاد کافی  امری لازم برای سیالیت و جلوگیری از قفل‌شدن معاملات سهم و مشارکت بالای سهامداران خرد است.

در این راستا بررسی‌های صورت گرفته در زمینه میزان سهام شناور آزاد در بازار سهام نشان از درصد پایین این مولفه تاثیرگذار دارد. در حالی در کشورهای پیشرفته، بخش عمده‌ای از سهام بنگاه‌ها در بورس‌ها جریان داشته و درصد کمی از آن در دست سهامداران عمده قرار دارد که این موضوع در بورس ایران، کاملا متفاوت است؛ براساس آمارهای غیررسمی، بیش از 80 درصد سهام در بورس‌های بین‌المللی، در جریان معاملات قرار داشته و درصد کمی از این رقم در اختیار سهامداران عمده است. اما در ایران بیشتر سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در اختیار سهامداران عمده یا فعالان حقوقی قرار دارد. در این راستا «دنیای اقتصاد» در گزارشی تحت عنوان «نقاط پرمعامله بورس در پاییز» به بررسی آخرین میزان شناوری سهام در بورس تهران پرداخته است. به‌طوری‌که بر اساس گزارش مزبور، وضعیت نماد معاملاتی شرکت‌های حاضر در بورس تهران تا پایان آذرماه نشان می‌دهد تنها 4/ 17درصد از سهام این شرکت‌ها به‌عنوان سهام شناور آزاد‌ د‌ر این بازار شناسایی شد‌ه و قابلیت معامله د‌ر بازار سهام را د‌ارند‌.  بررسی وضعیت شرکت‌های فعال در فرابورس ایران نیز بیانگر فعالیت حدود 15درصد از میزان سهام شرکت‌ها در بازار است. به عبارت دیگر بیش از 85 درصد سهام در فرابورس ایران در اختیار مالکان عمده است که با اهداف مدیریتی نگهداری می‌شود. هر‌چند این آمار نشان از رشد نسبی در مقایسه با دوره قبل دارد، اما همچنان فاصله زیادی از معیارهای جهانی دارد. به‌طوری‌که در دوره منتهی به پایان شهریور ماه سال جاری، تنها 5/ 13درصد از سهام شرکت‌های فعال در فرابورس ایران به‌عنوان سهام شناور آزاد در بازار قرار داشت که حال مشاهده می‌شود، افزایش 5/ 1 واحد درصدی در میزان شناوری سهام رخ داده است.
  رصد جزئیات سهام شناور آزاد

در این راستا اداره نظارت بر ناشران فرابورسی سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای ابلاغیه ضوابط نحوه محاسبه سهام شناور آزاد ناشران پذیرفته‌شده در بورس‌ها و بازار خارج بورس مصوب شورای عالی بورس و اوراق بهادار، درصد سهام شناور آزاد شرکت‌های فرابورسی را اعلام کرد‌. بنابر این گزارش صنایع فولاد آلیاژی یزد به‌عنوان تنها نماد فعال در بازار سرمایه شناخته شد که 100درصد از سهام آن به‌صورت شناور در بازار قرار دارد. بر این اساس درفهرست سهامداران عمده «فولای» نام هیچ سهامدار عمده‌ای به‌چشم نمی‌خورد. تمامی سهامداران شرکت را اشخاص حقیقی تشکیل می‌دهند که بیشترین درصد سهام این اشخاص 4درصد است. همچنین در ادامه بررسی میزان سهام شناور آزاد شرکت‌های فرابورسی مشاهده می‌شود که بیش از 93درصد از سهام سیمان لار سبزوار نیز در بازار جریان دارد. در این میان شرکت سنجش سهام سیمان سبزوار تنها سهامدار عمده «سبزوا» بوده که 83/ 6درصد از سهام مزبور را در اختیار دارد. به این ترتیب مابقی سهامداران «سبزوا» را سرمایه‌گذاران حقیقی تشکیل می‌دهند. در ادامه نیز سرمایه‌گذاری توسعه و عمران کرمان با میزان شناوری 8/ 74درصد قرار دارد. بیشترین میزان سهام «کرمان» نیز در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان ایران بوده که 7/ 15درصد از سهام مزبور است. در این فهرست دو شرکت صنعتی معدنی شمال‌شرق شاهرود و سرمایه‌گذاری تدبیرگران فارس و خوزستان نیز هر کدام با میزان سهام شناور آزاد در محدوده 60درصدی به‌عنوان دیگر نمادهای برتر در این حوزه شناخته شدند.

در حالی هیچ کدام از شرکت‌های فعال در فرابورس ایران، سهام شناور آزادی در محدوده 50درصدی ندارند که 10 نماد دارای شناوری در سطح 40درصد هستند. در این میان می‌توان به نمادهایی از جمله «چکاپا»، «شتوکا»، «وگستر»، «دی» و «اپرداز» اشاره کرد. همچنین 30شرکت دارای سهام شناوری در محدوده 30تا 20 درصدی هستند. این در حالی است که بخش عمده‌ای از سهام شرکت‌ها یعنی 63 نماد فعال در فرابورس ایران دارای سهام شناور کمتر از 20درصد هستند.
  کدام نمادها در دست حقوقی‌هاست؟

بر اساس این گزارش 63شرکت از فهرست مزبور را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که سهام شناوری در محدوده کمتر از20درصد دارند. به عبارت دقیق‌تر حدود 60درصد از سهام نمادهای فعال در بازارهای اول و دوم فرابورس در اختیار سهامداران عمده یا فعالان حقوقی قرار دارد. در این میان لیزینگ ایران و شرق، آهن و فولاد ارفع، سرمایه‌گذاری مسکن الوند،مبین وان کیش،گروه کارخانجات صنعتی تبرک و آ‌س‌پ با ضریب شناوری آزاد بالای 15درصد، وضعیت به مراتب مساعدتری در مقایسه با دیگر شرکت‌ها دارند. در همین راستا نفت ایرانول، صنایع غذایی مینو شرق، بهمن دیزل، کی‌بی‌سی، پالایش نفت لاوان، نفت پاسارگاد، پالایش نفت شیراز، سنگ‌آهن گهرزمین، افرانت و فولاد هرمزگان جنوب با میزان سهام شناور آزاد کمتر از 10درصد، در رتبه‌های پایینی قرار گرفتند.  به این ترتیب سه نماد نیز درصد سهام شناور آزاد کمتر از یک درصدی را به خود اختصاص دادند. تولید نیروی برق دماوند با اختصاص سهام شناور 5/ 0درصدی، مجتمع پتروصنعت گامرون با اختصاص سهام شناور 32/ 0درصدی و پتروشیمی مارون با اختصاص سهام شناور آزاد 02/ 0درصدی، سه شرکت موجود در قعر جدول هستند.  در این راستا نگاهی به سهامداران شرکت‌های مزبور نشان از آن دارد که 44/ 96درصد از سهام «دماوند» در اختیار سهامدار عمده یعنی بانک دی است. همچنین صندوق سرمایه‌گذاری ارزش‌آفرینان دی و شرکت سرمایه‌گذاری بوعلی نیز هر کدام یک درصد از سهام «دماوند» را در اختیار دارند. در همین راستا بخش عمده‌ای از سهام «شگامرون» یعنی معادل 88/ 82درصد از سهام در اختیار سهامدار عمده (شرکت سرمایه‌گذاری البرز) قرار دارد. در نماد «مارون» نیز چهار سهامدار حقوقی، بیش از 57 درصد از سهام شرکت را در اختیار دارند. به‌طوری‌که 49/ 20درصد از سهام در اختیار گروه پتروشیمی تابان فردا، 65/ 16درصد در اختیار سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین، 48/ 11درصد در اختیار سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح و 62/ 10درصد نیز در اختیار شرکت امین توان آفرین ساز قرار دارد.  این در حالی است که ضعیف‌ترین رتبه به اعتباری ملل با سهام صفر درصدی تعلق گرفته است. توقف نماد «وملل» از تیرماه سال‌ 96، مهم‌ترین عامل در افت سهام شناور آزاد این شرکت است.