پس از بررسی ادبیات موجود در بازارهای مالی دنیا، ٦ کارکرد بالقوه قراردادهای آتی کالا شناسایی شدند. سه کارکرد نخست را می توان کارکردهای اصلی نامید که معاملات آتی کالا انجام می دهند: کشف قیمت، مدیریت ریسک قیمت (پوشش ریسک یا هجینگ) و مکانی برای سرمایه گذاری. در این شماره از سری گزارش های «بورس کالا و اقتصاد» در خصوص چهارمین مزیت بازار آتی یعنی تسهیل معاملات فیزیکی کالا در بورس های کالایی اشاره می کنیم.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،نظریه های رسمی می گوید بازارهای معاملات آتی پس از توسعه بازار نقدی منظم ایجاد می شوند. با وجود این، تجربیات اخیر نشان می دهد که در برخی شرایط، معرفی بازارهای آتی کالا می تواند توسعه بازارهای نقدی را تحریک کند. این تأثیر دارای چهار جنبه است:

قیمت گذاری نقدی را بهبود می بخشد
بازارهای آتی برای کارکرد اثربخش، نیازمند دسترسی به مرجع قیمت نقدی معتبری هستند که در اختیار فعالان بازار قرار داشته باشد. معاملات پوشش ریسک تنها در صورتی موثر هستند که توسعه قیمت در بازارهای آتی و نقدی با یکدیگر ارتباط نزدیکی داشته باشد. دلیل این مسئله این است که پوشش ریسک در بازار آتی باید احتمال زیان ناشی از نوسان قیمت در بازار نقدی را جبران کند. اگر اختلاف قیمت این دو بازار (که قیمت مبنا نامیده می شود) زیاد باشد، آنگاه پوشش دهندگان ریسک، در معرض ریسک مبنا  قرار می گیرند.

با حذف ارتباط و همبستگی میان تحولات قیمتی در بازارهای آتی و نقدی، ریسک مبنا افزایش می یابد. هرچه ریسک مبنا بزرگتر باشد، معامله پوشش ریسک در بازار آتی برای جبران آسیب پذیری در بازار نقدی تأثیر کمتری خواهد داشت.

ولی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، بازارهای کالای فیزیکی ممکن است از هم گسیخته و نابه سامان باشند. در چنین شرایطی، معمولا نمی توان قیمت نقدی ملی را برای یک کالا تعیین کرد. در چنین موقعیت هایی، ممکن است بورس های آتی مجبور شوند خود نسبت به تعیین قیمت نقدی مرجع، تصمیم گیری کنند تا قیمت مبنا و ریسک مبنایی که فعالان بازار متحمل می شوند، شفاف باشد.

یک قیمت نقدی بی طرفانه و معتبر می تواند مرجع مهمی برای کشاورزان و سایر فعالان بازار کالا در اجرای معامله با خریداران و واسطه ها باشد. علاوه بر این، بورس می تواند با تثبیت تفاوت شفاف هزینه ای مرتبط با خرید یا تحویل در مکان های جغرافیایی مختلف، بازارهای ملی را از طریق تحرک اثربخش تر کالاها در سراسر کشور یکپارچه کند.

معاملات بازار نقدی را تقویت می کند
فعالان بازار کالا در هنگام ورود به بازارهای جدید یا ناشناخته، می خواهند دست کم سه تردید عمده را بر طرف کنند: آیا این بازار می تواند در زمانی که من نیاز دارم به فروش یا خرید کالا بپردازد؟ آیا طرف معامله من شرایط معامله را رعایت می کند؟ آیا کالاهایی را که به عنوان خریدار از فروشنده دریافت می کنم، دارای استانداردهای کیفی مورد نیاز من هستند و آیا کالاهایی را که به عنوان فروشنده به خریدار تحویل می دهم، خریدار به عنوان کالای با کیفیت می پذیرد؟

بورس کالا و معاملات آتی می تواند با عمل به عنوان آخرین مجرای تحویل، این اطمینان خاطر را برای دو طرف معامله ایجاد کند. اگرچه اکثر قراردادهای آتی به تحویل فیزیکی منجر نمی شوند، امکان تحویل، دست اندرکاران بازار را مطمئن می کند که در صورتیکه مجراهای معمول مبادلات نقدی کالا عمل نکند هم، امکان تحویل کالا وجود دارد. علاوه بر این، بورس به عنوان طرف اصلی معامله، عملکرد قرارداد با مشخصات منتشر شده را تضمین می کند و بدین ترتیب اعتماد فعالان بازار برای معامله را افزایش می دهد.

تقویت زیرساخت ها
وقتی بورس به نحو فزاینده ای برای بهبود کارایی فرآیندهای تحویل و مدیریت وثیقه در صدد بهبود شبکه انبارداری برمی آید، می تواند زیرساخت های انبار و پشتیبانی برای کالاها را به میزان زیادی تقویت کند. مستندات زیادی حکایت از این دارد که کشورهای درحال توسعه با هزینه های بالای انبارسازی و حمل و نقل روبرو هستند و بورس می تواند گسترش ظرفیت انبارسازی را تسریع کند.

علاوه بر این، تأسیسات انبار مورد تأیید بورس، برای فعالیت های موثر نظارت، تحویل، رتبه بندی کالای تحویلی و تضمین انبار مستمر در محیطی مناسب و امن، انگیزه های قدرتمندی ایجاد می کند. این مسئله می تواند هزینه های ناشی از رویه های طولانی یا نامناسب تحویل را کاهش دهد و ضایعات ناشی از فساد کالاهای انبار شده در شرایط نامناسب را کمتر کند. با درنظر داشتن بازار صادرات، انبار با کیفیت و قابل دسترسی در بنادر، می تواند یکی از پیش نیازهای اصلی تجارت و معامله باشد.

یک سیستم قابل اتکای مدیریت تضامین و به ویژه رسیدهای انبار، می تواند ارایه خدمات تامین مالی کالا به این بخش را به پیشنهادی جذاب تر برای تامین کنندگان مالی تبدیل کند. بدین ترتیب می توان از فروش های اضطراری پرهیز کرد؛ چون کشاورزان می توانند کالاهای خود را در تاسیسات امنی ذخیره کنند، برای پوشش هزینه های سرمایه گذاری و جاری به منابع تامین مالی دسترسی دارند و می توانند برای شرایط بازاری صبر کنند که در مقایسه با شرایطی که بلافاصله پس از برداشت محصولات حکم فرماست و قیمت ها در پایین ترین سطح خود قرار دارند، مناسب تر هستند. درنتیجه، کشاورزان می توانند به هدف بهبود درآمد دست یابند و برای سرمایه گذاری های میان مدت یا بلندمدت در جایگاه بهتری قرار داشته باشند.

علاوه بر این، می توان نوسانات فصلی در بازارهای کشاورزی را محدود کرد، چون انبارش بهتر، شرایط ارایه تدریجی کالا به بازار در طول فصل را فراهم می سازد.

ارتقای کیفیت
وقتی بورس مشخصات کالاهای واجد شرایط تحویل در بورس را استاندارد می کند، به موازات نیازهای صنعت، می تواند به تدریج مجموعه شفافی از استانداردهای کیفی را ایجاد کند. درنتیجه، آگاهی کشاورزان از الزامات کیفی و توانایی آنها در تحقق این الزامات می تواند افزایش یابد. استانداردهای کیفی شفاف و قابل قبول، به ویژه استانداردهایی که برای کالاهای با کیفیت تر پاداشی را در نظر می گیرند، انگیزه قدرتمندی را برای کشاورزان ایجاد می کند تا کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند و الزامات زنجیره عرضه کالا را که در آنها، استانداردهای کیفی نقش مهمی را ایفا می کنند برآورده کنند.

به هرترتیب، تعیین کیفیت مطلوب به عنوان کالای قابل تحویل، به خریداران و صادرکنندگانی که به کیفیت حساس هستند، اطمینان می دهد که کالای خود را از این بازار تامین کنند؛ چون بورس ها ضامن نهایی محصولات باکیفیتی که درخواست می کنند، هستند.