اکونومیست در مقاله‌ای به جایگاه چین در خاورمیانه پرداخته‌است و به این موضوع اشاره می‌کند که هرچند همواره از چین به عنوان یک شریک استراتژیک ایران یاد می‌شود اما بررسی روند تغییرات تجارت خارجی میان دو کشور نشان می‌دهد که از ابتدای سال میلادی، صادرات ایران به این کشور ۶۲درصد کاهش یافته‌است. این در حالی است که صادرات چین به ایران در این مدت تنها ۷درصد کاهش نشان می‌دهد.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،اکونومیست در مقاله‌ای به بررسی جایگاه چین در خاورمیانه و همچنین تجارت خارجی میان چین و ایران در دو دوره تحریم‌های اقتصادی علیه ایران در سال‌های گذشته پرداخته و به طور ضمنی به این پرسش پاسخ داده‌است که هر چند از چین به عنوان یک شریک استراتژیک برای ایران یاد می‌شود، اما بیش‌ترین نفع از این رابطه برای کدام کشور بوده‌است؟ در این مقاله چین به عنوان کشوری معرفی شده‌است که برای کشورهای خاورمیانه از جاذبه رازآلودی برخوردار است. لبنان که با یک ابرتورم دست و پنجه نرم می‌کند، چین رو همانند عابربانکی می‌بیند که اگر بتواند راه ارتباط با این کشور را پیدا کند، میلیون‌ها دلار بدست خواهد آورد. بشاراسد در سوریه رابطه با چین را همانند جادویی می‌بیند که با آن می‌تواند کشور جنگ‌زده خود را از نو بسازد. شهریور امسال نیز حسن روحانی از گامی بزرگ در روابط ایران و چین یاد کرد. ایران و چین ماه‌ها در حال رایزنی برای مشارکت برنامه‌های ٢5ساله بوده‌اند، اما جزئیات این برنامه همچنان مبهم است.

پیش نویس‌هایی که به بیرون درز کرده حاکی از آن است که چین قصد سرمایه‌گذاری همه جانبه در ایران را دارد. از بنادر گرفته تا مخابرات و انرژی هسته‌ای. احتمالاً ایران در پی این توافق سهمی از صنعت نفت خود را به چین خواهد داد و بازار محصولات خام و تصفیه‌شده خود را تضمین خواهد کرد. طرح" یک کمربند-یک جاده" یا همان جاده ابریشم نیز ایران را به منطقه‌ای برای ترانزیت آسیا، اروپا و خاورمیانه تبدیل خواهد کرد.

روابط جدید چین، زنگ هشدار در واشنگتن را به صدا در آورده و پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که این امر بی ثباتی در خاورمیانه را به دنبال خواهد داشت. اما مانند دیگر سیاست‌های چین در خاورمیانه، مشارکت پیشنهادی با ایران بلند پروازانه و با جزئیاتی نامشخص است.

اکونومیست در ادامه به این موضوع می‌پردازد که حتی بدون در نظر گرفتن ضربه هایی که کرونا به اقتصاد جهانی وارد کرده است، ایران در وضعیت سختی قرار دارد. تحریم هایی که آمریکا در سال ٢۰١٨ اعمال کرد، تولید نفت در ایران را به پایین‌ترین حد خود از سال ١٩٨۰تا کنون رسانده است. در تیرماه پیش بینی شد که ایران تنها بتواند روزی ١.٩میلون بشکه در روز تولید کند؛ یعنی نصف آنچه در ٢۰١٨ استخراج می‌کرد. بیشتر تولید نفت ایران برای مصارف داخلی و یا ذخیره استفاده می‌شود و سهم صادرات تحت تاثیر دو رخداد یعنی تحریم‌ها و شیوع کرونا، کمتر از 500 هزار بشکه در روز شده است. بنابراین با وجود اینکه تحریم‌ها نتوانست به هدف اصلی خود یعنی جلوگیری از جایگاه ایران در منطقه و همچنین توافق برای محدودیت در برنامه‌های هسته‌ای دست یابد، اما اقتصاد ایران را با مشکلات متعددی روبرو ساخته است و تولید نفت را به پایین‌ترین حد خود از سال ١٩٨۰تا کنون رسانده است.

اکونومیست همچنین به بررسی روابط تجاری ایران و چین در دوره تحریم‌های اقتصادی گذشته می‌پردازد و بیان می‌کند هر چند در دور قبلی تحریم‌ها که در سال ٢۰١5 به اوج خود رسید، چین به عنوان آخرین خریدار نفت ایران ظاهر شد؛ اما مصرف کنندگان ایرانی، کالاهای چینی را دریافت می‌کردند که هیچ کیفیتی نداشت و ایران در سال ٢۰١١ واردات بسیاری از محصولات چینی را ممنوع کرد. اکونومیست معتقد است چین این بار هم به عنوان ناجی ظاهر نشده است. سال گذشته تجارت ایران و چین به حدود یک سوم کاهش یافت و در هشت ماه ابتدایی سال جاری (میلادی) واردات از ایران به 6٢ درصد کاهش یافت و از ١۰.١میلیارد دلار به ٣.٩میلیارد دلار رسید. این درحالی است که صادرات آن تنها هفت درصد کاهش داشته و ایران همچنان به واردات کالاهای چینی وابسته است حتی اگر چین نیازی به نفت آن نداشته باشد.

البته نمی‌توان منکر شرایط غیرعادی به علت همه‌گیری کووید 19 شد که کاهش تقاضای چین به نفت را به دنبال داشته‌است؛ اما تجارت آن با سایر کشورها آنقدر هم تحت تاثیر قرار نگرفته است. واردات از عربستان که عمدتاً هم نفت و پتروشیمی است کمتر از ٢٨درصد کاهش داشته و واردات از امارات حتی ١١درصد رشد داشته است.



نمودار بالا نشان‌دهنده تجارت سه کشور ایران، عربستان و امارات با چین در سال‌های 2018 تا 2020 است. در سمت چپ نمودار واردات از چین به این کشورها و در سمت راست صادرات این کشورها به چین مشاهده می‌شود و همانطور که گفته شد، واردات ایران به چین تنها به مقدار کمی کاهش داشته است و این در حالی است که صادرات آن به میزان قابل توجهی کاهشی بوده است. با این وجود صادرات امارات به چین افزایش و صادرات عربستان تنها به مقدار کمی کاهش داشته است.

بر خلاف آمریکا، چین از برقراری روابط همه جانبه در خاورمیانه خرسند است. البته برخی از این روابط محدودیت‌هایی نیز دارد. اگر بحث مشارکت در میان باشد، الویت چین آمریکاست. این کشور از یک قرارداد 5میلیارد دلاری برای توسعه میدان گازی پارس جنوبی ایران به دلیل تحریم‌ها صرف نظر کرد.

در حال حاضر با ارزش ترین روابط چین با کشورهای ثروتمند خلیج فارس است. آن‌ها هم به نوبه خود حاضر به تحمل روابط چین با ایران هستند. مثلاً درخرداد چین به قطعنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی رای داد که در این قطعنامه خواسته شده تا ایران اجازه ورود ناظران آژانس به دو تاسیسات هسته ای خود را دهد. پایگاه نظامی چین در آن سوی خلیج فارس مسئله دیگری است و در صورت عدم تحریم، فروش اسلحه از سوی چین به ایران در این ماه ممکن خواهد بود.

احتمال دارد چین و ایران ظرف مدت چند ماه با یکدیگر توافق کنند و این موضوع برای ایران، خصوصا اگر ترامپ پیروز انتخابات باشد، معجزه است. ایران برای چین صرفاً قطعه‌ای در یک صفحه شطرنج است.