در سال‌های اخیر در کشور، موضوع تامین منابع مالی، به دلیل تورم بالا و پیش‌بینی‌پذیر نبودن شرایط آتی، کاهش اعتبارات بانکی و محدودیت‌های دسترسی به منابع سریع و ارزان اهمیت دوچندانی پیدا کرده است و یکی از مشکلات جدی نظام اقتصادی کشور در صنایع مختلف به حساب می‌آید.

همچنین کاهش شدید سرمایه‌گذاری‌ داخلی و خارجی در صنایع مولد و افزایش سرمایه‌گذاری در بخش غیرمولد و انقباض بخش قابل مبادله و تسلط شرایط رکود تور‌می ‌بر اقتصاد به جهت تحریم‌ها و افزایش ریسک و عدم‌امکان استفاده بهینه از ظرفیت‌های نظام بانکی در تامین مالی، دسترسی به منابع مالی موردنیاز برای فعالیت‌های توسعه‌ای یا سرمایه در گردش در شرکت‌ها را با چالش‌های زیادی مواجه شده است.از سوی دیگر روش‌های تامین مالی در ایران عمدتا محدود به بازار پول و روش‌های بانک‌محور است، در حالی که شبکه بانکی به دلیل لزوم گردش بیشتر منابع در دسترس خود که عمدتا از محل سپرده‌‌های مرد‌می ‌است، به مشارکت یا تامین مالی پروژه‌‌های سرمایه‌گذاری تمایلی ندارد. درهمین زمینه سرمایه‌گذاری آنلاین برای بررسی روش‌های نوین تامین مالی به گفت‌وگو با مسعود قربانی دولت‌آبادی، کارشناس بازار سرمایه پرداخته است که در ادامه ‌می‌خوانید.
روش‌های تامین مالی در بازار سرمایه را توضیح دهید؟
ابزارهای تامین مالی غیرتور‌می ‌از طریق بازار سرمایه که بتواند بخشی از منابع مالی مورد نیاز تولید و بخش‌های مولد اقتصادی را تامین و مشکلات تولیدی، توسعه‌ای و اعتباری بنگاه‌های اقتصادی را رفع کند بسیار حائز اهمیت است. توسعه ابزارهای تامین مالی همچون انتشار انواع مختلف اوراق و گواهی‌های سپرده خاص و توکنایز دارایی‌ها، صندوق‌های زمین و ساختمان، املاک و مستغلات و پذیرش شرکت‌ها در بازارسرمایه اهمیت زیادی برخوردار است که همگی ‌می‌تواند بخش عمده‌ای از منابع لازم را برای ایجاد رونق در صنعت و ایجاد ارزش افزوده از طریق بازار سرمایه مرتفع کند تا حد زیادی بار تامین مالی را از دوش نظام بانکی بردارد.از سویی دیگر، مهمترین الزامات توسعه ابزارهای تامین مالی و جذب سرمایه، مشارکت عمو‌می ‌و اعتماد سرمایه‌گذاران است.
وضعیت کرادفاندینگ‌ها را چطور ارزیابی ‌می‌کنید؟
یکی از روش‌های نوین تامین مالی که به تازگی مورد توجه و اقبال صنایع و سرمایه‌گذاران قرار گرفته است، استفاده از ابزار جمع‌سپاری است. تامین مالی جمعی یا کرادفاندینگ روش نوین تأمین مالی کسب و کارها، و پروژه‌ها در بستر فناوری دیجیتال است. این روش به کسب‌وکارها، پروژه‌ها امکان تامین مالی از تعداد زیادی سرمایه‌گذار خرد را می‌دهد و علاوه بر تسهیل جریان سرمایه، با حذف واسطه‌ها، ارتباط مستقیم بین سرمایه‌گذاران و صاحبان طرح‌ها و ایده‌ها را ایجاد می‌کند و به همه افراد این فرصت را می‌دهد تا با سرمایه‌های خرد در پروژه‌های کوچک و بزرگ مشارکت کنند و در نهایت باعث رشد اقتصاد، ایجاد اشتغال و تقویت کارآفرینی می‌شود.از طرفی ابزارهای نوپا در ابتدای دوره رشد و بلوغ خود همواره با تغییرات و چالش‌های فراوانی مواجه هستند. به طبع آن، تامین مالی جمعی نیز از این موضوع مستثنی نبوده و با افزایش تعداد سکوها، نهاد‌های مالی ناظر، سرمایه‌پذیران و سرمایه‌گذاران ریسک‌ها و چالش‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیز افزایش یافته است. هرچند معتقدم، عمکلرد سازمان فرابورس در مدیریت و تدوین چارچوب‌های این ابزار نوین و همچنین فراهم‌سازی بستر مناسب برای تأمین مالی جمعی تاکنون بسیار موفق بوده است.
درباره چالش‌های تامین مالی از طریق کرادفاندینگ‌ها توضیح دهید؟
از مهمترین چالش‌ها و مشکلات این اکوسیستم، افزایش نرخ تامین مالی به منظور جذب سرمایه‌گذار بوده که این امر موجب افزایش ریسک نکول و در نتیجه کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به این مدل تامین مالی شده است. ضعف سیستم نهادها مالی و ناظران طرح‌ها بر فرآیند‌های نحوه مصارف منابع در اختیار سرمایه‌پذیر و همچنین بی‌توجهی به افزایش انحرافات پروژه‌ها از طرح کسب‌وکار، ضعف زیرساخت بهینه و نامناسب پلتفرم‌ها و همچنین عدم وجود سیستم یکپارچه استعلام شرکت‌های صحیح‌العمل، تعداد معدود صندوق‌های تضمین دولتی و غیردولتی و عدم رتبه‌بندی هریک از آنها، کاهلی بانک‌ها در صدور ضمانت‌نامه و مهمتر از آن نبود زیرساخت معاملات ثانویه اوراق کرادفاندینگ و تدوین و توسعه سازکار تامین مالی جمعی ارزی از دیگر چالش‌هایی است که می‌توان به آن‌ اشاره کرد.
عملکرد بازار سرمایه در تامین مالی را چطور ارزیابی ‌می‌کنید؟
طبق قانون تامین مالی تولید و زیر ساخت‌ها مصوب اسفند ماه 1403 بخش عمده از تامین منابع مالی از بازار پول به بازار سرمایه از طریق صندوق‌های تامین مالی، نهادهای وثیغه‌پذیر سایر ابزارهای بازارسرمایه محول شده است و کاهش توان تسهیلات‌دهی به موقع و عدم‌امکان تامین مالی در ارقام بزرگ در بانک‌ها و کاهش جدی سهم ابزارهای تامین مالی بلندمدت باعث هدایت بخش قابل‌توجهی از نیاز مالی بنگاه‌‌ها به سمت بازار سرمایه شده است. رشد تامین مالی از طریق بازار سرمایه در سال‌های اخیر را ‌می‌توان در افزایش میزان انتشار اوراق‌ها و خصوصا انتشار اوراق در حوزه کرادفاندینگ به وضوح مشاهده کرد. در این راستا هم‌افزایی سازمان بورس و فرابورس و نهادهای مالی و بانکی در اشاعه فرهنگ جمع‌سپاری به روش کرادفاندینگ ‌می‌تواند به رونق بخش مهمی ‌از اقتصاد کمک و پایداری این صنعت را تضمین کند. طی دوسال گذشته با توجه به اصلاح ساختار و قوانین تامین مالی جمعی همچون افزایش سقف تامین مالی شرکت‌ها، بهبود نظارت‌ها، تسهیل فرآیند‌های آن توسط فرابورس، افزایش تعداد سکوها و سرمایه‌گذاران، افزایش آگاهی عموم نسبت به این شیوه سرمایه‌گذاری، کرادفاندینگ را به کلیدی‌ترین ابزار تامین سرمایه تبدیل کرده است و سکوهای تأمین مالی جمعی به عنوان یکی از ابزارهای مهم رشد اقتصادی، در سال‌های آینده نه تنها موجب تغییر نگرش تامین مالی در کشور خواهند شد، بلکه به افزایش اشتغال و ایجاد فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری و رونق اقتصاد کمک خواهند کرد.
خبرنگار: زهرا پیربداقی