بورس تهران معاملات روز یکشنبه را با روندی نزولی پشت سرگذاشت و با کاهش ۵۹۶ واحدی (معادل ۶/ ۰ درصدی) شاخص کل مواجه شد. به این ترتیب با عقب‌نشینی نماگر اصلی بازار سهام به سطح ۹۸ هزار و ۲۲۱ واحدی، بازدهی بورس از ابتدای سال تا کنون به ۲/ ۲۷ درصد رسید. ریشه این عقب‌نشینی شاخص سهام را می‌توان در سردرگمی معامله‌گران جست‌وجو کرد.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین، در حال حاضر عوامل مثبت و منفی بر سر راه تصمیم‌گیری معامله‌گران این بازار قرار گرفته است. عواملی که سردرگمی و سرگیجه سرمایه‌گذاران را به دنبال داشته و مانع از اتخاذ استراتژی مشخص برای ماندن یا خروج از دادوستد سهام شده است. عوامل بنیادی همچون سطوح قیمت‌ کالاها در بازارهای جهانی و انتشار گزارش‌های مناسب عملکرد 9 ماهه شرکت‌ها همچنان به‌عنوان عوامل جذابیت سهام بورسی مطرح هستند.  با این حال نوسانات نرخ دلار می‌تواند تاثیری دوسویه‌ بر بورس داشته باشد؛ چنانچه نوسانات اخیر نرخ دلار کنترل شود، می‌تواند عاملی مثبت در جهت رشد صنایع بورسی وابسته و در نهایت افزایش شاخص کل سهام باشد. اما چنانچه نرخ ارز به همین صعود بی‌وقفه ادامه دهد، به دلیل اینکه از عوامل غیراقتصادی نشأت می‌گیرد تاثیر مخرب بر بازار خواهد داشت. این موضوع در کنار عوامل غیر بازاری (خارج از بازار سرمایه) از جمله ریسک‌های غیر اقتصادی به نگرانی و ریسک‌گریزی در بورس منجر می‌شده است. تقابل این عوامل مثبت و منفی سردرگمی سهامداران را به دنبال داشته است. موضوعی که به نظر می‌رسد طی روزهای آتی با توجه به سیاست‌های در پیش‌ گرفته شده، کمی کمرنگ‌تر شود و بازار ریسک‌پذیری بیشتری را قبول کند.

غافلگیری از عوامل غیربورسی

معاملات بورس در هفته جاری در حالی با افت شاخص در روز شنبه استارت خورد که این موضوع برخلاف انتظارات کارشناسان و فعالان بازار بود. سرمایه‌گذارانی که با تداوم رشد شاخص و افزایش قیمت‌ها، انتظار رسیدن به شاخص 6 رقمی را داشتند، ناگهان با افت قیمت‌ها مواجه شدند. در واقع افت اخیر را نمی‌توان به منزله قرار گرفتن بازار در مسیر اصلاحی، نزولی یا حتی کاهشی تفسیر کرد. به عبارت دقیق‌تر این افت بیشتر از حالت سردرگمی بورس‌بازان در تقابل نیروهای مثبت و منفی نشات گرفته است؛ از یکسو جذابیت قیمت‌ها همچنان بالاست و حمایت عوامل بنیادی همچنان مشاهده می‌شود. نمونه واضح آن خریدهای اخیر حقوقی‌ها و حرفه‌ای‌های بازار است. به‌طوری‌که این گروه نه تنها خریدار هستند بلکه فروش چندانی نیز ندارند. بر این اساس فروشندگان نیز چندان راضی به فروش سهام خود در قیمت‌های کنونی نیستند. این موضوع نیز تاکیدی بر ارزندگی قیمت‌ها در حال حاضر دارد.

عوامل بنیادی از قبیل سطوح بالای قیمت کالاها در بازارهای جهانی و همچنین انتشار گزارش‌های مثبت از عملکرد 9 ماهه بنگاه‌های بورسی، از بازار حمایت می‌کند، اما همچنان برخی عوامل که بیشتر غیراقتصادی و بعضا غیربورسی هستند به سردرگمی سهامداران منجر شده است. از یکسو همچنان احتمال بازگشت ریسک سیستماتیک ناشی از تحریم‌های بین‌المللی با هراس از کارشکنی آمریکا در برجام مشاهده می‌شود. در سوی دیگر نیز رشد بی‌وقفه نرخ ارز قرار دارد. اهمیت بازار ارز و نوسانات آن در مقطع فعلی دیگر تحت تاثیر عوامل اقتصادی نیست و تنها عرضه و تقاضا موجب افزایش آن نشده است. بلکه نگرانی از عوامل غیر اقتصادی، تغییر نرخ این ارز را ایجاد کرده است.
نگاهی دقیق‌تر به ریسک غیراقتصادی

همان‌طور که عنوان شد در شرایط کنونی بزرگ‌ترین‌ و مهم‌ترین‌ ریسک بازار عامل غیراقتصادی بازگشت احتمالی تحریم‌ها است. این موضوع کاهش امیدها به آینده وضعیت اقتصادی کشور را به دنبال دارد که البته هنوز ابعاد آن مشخص نیست. در واقع در حال حاضر تنها هاله‌ای از نگرانی بابت این موضوع تشکیل شده است. در گام نخست آینده برجام و خروج آمریکا از آن قرار دارد. در مرحله بعدی نیز میزان تاثیرپذیری وضعیت فعلی اقتصاد کشور از این موضوع و چگونگی و میزان ایجاد تحریم‌های جدید مطرح است. در نهایت نیز یک پله فراتر از تمامی این موارد، آینده وضعیت کل اقتصاد کشور و بازارهای سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرند. تمامی موارد مزبور سردرگمی و سرگیجه سهامداران بورسی را به دنبال داشته است. در این میان عده‌ای که ریسک‌گریزی بالایی دارند، تصمیم به خروج سریع از بازار گرفته‌اند که نتیجه آن همین افت اخیر بورس بوده است.
رصد بازار ارز

در بازار ارز در حالی شاهد رشد و صعود نرخ دلار هستیم که نرخ دلار آمریکا در دی‌ماه امسال توانست رشد 6/ 8 درصدی را تجربه کند. این روند در معاملات روز گذشته نیز تداوم یافت و در نهایت نرخ دلار آمریکا به قیمت 4640 تومان رسید.همان‌طور که عنوان شد در مقطع کنونی دیگر نوسانات نرخ ارز را نمی‌توان مربوط به عرضه و تقاضای شکل گرفته در بازار دانست. بلکه نگرانی از عوامل غیراقتصادی، تغییر قیمت این ارز را رقم زده است.از سوی دیگر نوسانات نرخ ارز و رشد بی‌وقفه آن باعث ایجاد نگرانی‌ها، اما واگرها و در نهایت سردرگمی بیشتر فعالان بازار سهام شده است؛ در این میان نکته مهم انتظار برای صحبت‌های رئیس‌جمهوری در جریان معاملات امروز خواهد بود . در این میان گمانه‌زنی‌هایی درخصوص ایجاد بازارسازی و کنترل نرخ ارز به گوش می‌رسد. چنانچه این موضوع صحت داشته باشد، شاهد ایجاد آرامش نسبی در این بازار خواهیم بود. در این صورت بازار سهام نیز با دریافت سیگنال مزبور، تا حدودی با اطمینان بیشتر حرکت خواهد کرد. در واقع نگرانی‌های مزبور کمرنگ‌تر شده و ریسک‌پذیری بازار افزایش می‌یابد. در این شرایط موج قوت عوامل بنیادی می‌تواند به‌عنوان اهرمی مناسب برای خروج هرچه بیشتر و سریع‌تر از روند کنونی عمل کند. اما چنانچه فضای نوسانی بازار ارز ادامه یابد، احتمالا سهامداران در یک فضای احتیاطی توام با نگرانی معاملات خود را انجام دهند .
بازگشت جذابیت به بازار ارز

بیشتر فعالان اقتصادی همواره نرخ ارز را به‌عنوان عامل حمایتی از بازار سهام عنوان می‌کنند. این در حالی است که در شرایط کنونی و با توجه به سهم 50درصدی شرکت‌های کالامحور، مشاهده می‌کنیم که بازار به این موضوع واکنشی نشان نمی‌دهد. همان‌طور که عنوان شد دلیل این موضوع نیز در همان نوسانات نرخ دلار با منشأ غیراقتصادی دارد.چنانچه نوسانات مزبور کنترل شده و بازار بتواند اطمینان بیشتری از رفع نگرانی‌های غیراقتصادی داشته باشد، بورس نیز به تعادل دست می‌یابد. در این صورت سطوح قبلی نرخ ارز یا حتی اصلاح 5 تا 6 درصدی آن نیز باز هم برای بورس بازان جذاب خواهد بود.
تکمیل پازل با قیمت‌های جهانی

قیمت کالاها در بازارهای جهانی به‌خصوص در حوزه نفت و فلزات پایه مهم‌ترین عوامل صعود قیمت‌ها و رشد اخیر صنایع وابسته در بورس بوده است. به عبارت دقیق‌تر مهم‌ترین‌ عوامل اثر‌گذار در صعود عمومی قیمت سهام در جریان معاملات روزهای اخیر بازار سهام سطوح بالای قیمت کالاها در بازارهای جهانی و به ویژه در حوزه نفت و فلزات پایه بوده است. چنانچه این روند قیمتی ادامه داشته باشد و بازارهای جهانی بتوانند سطوح فعلی خود را حفظ کنند، می‌توان به این گزینه به‌عنوان تکمیل پازل اطمینان‌بخشی و تقویت بورس امید داشت.
نبود نگرانی از گزارش‌های دوره‌ای

از ابتدای هفته جاری شاهد انتشار گزارش‌های عملکرد مناسب 9 ماهه شرکت‌ها بودیم. گزارش‌هایی که به‌خصوص در گروه فلزی و شیمیایی نیز در ایجاد انگیزه برای تقاضای سهام بی‌تاثیر نبوده است. در شرکت‌های فلزی، گزارش‌های 9 ماهه بسیار مطلوب ارزیابی شده است. با توجه به افزایش قیمت کالاهای پایه در بازارهای جهانی، شرکت‌ها توانستند تا حد زیادی کاستی‌های سال‌های قبل خود را جبران کنند و این موضوع نوید گزارش‌های موفقی را می‌دهد، ضمن اینکه بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند صنایع پالایشی نیز با در نظر گرفتن مولفه‌های مربوطه شرایط بسیار خوبی را پیش رو دارند. با توجه به گزارش‌های منتشر شده تا کنون که همگی مطلوب ارزیابی شده است، به‌نظر می‌رسد که بازار بهانه‌ای از این سمت برای افت نخواهد داشت. در واقع این گزارش‌هاعاملی مثبت برای حمایت از بازار خواهد بود.  به این ترتیب با توجه به عوامل مزبور و همچنین انتظار برای به تعادل رسیدن نرخ ارز در روزهای آتی، به نظر می‌رسد سردرگمی فعالان بازار سرمایه کمرنگ‌تر شود و بازار ریسک‌پذیری بیشتری را قبول کند.
در بازار چه گذشت؟

همان‌طور که اشاره شد، در دادوستدهای روز گذشته شاخص کل بورس تهران 596 واحد (معادل 6/ 0 درصد) افت کرد و به رقم 98 هزار و 221 واحد رسید. در این روز نماد معاملاتی شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت اصفهان، معدنی و صنعتی گل‌گهر، بانک ملت و ایران خودرو در صدر نمادهای با بیشترین تاثیر منفی بر شاخص کل بازار سهام قرار گرفتند.همچنین دیروز ارزش معاملات خرد سهام بالغ بر 148 میلیارد تومان بود که بیش از 30 درصد از این رقم در اختیار 10 نماد با بیشترین ارزش معاملات قرار داشت.