اتحادیه اوراسیا راهکاری برای خنثی‌سازی تحریم‌ها

دکتر مهدی آزادواری
نایب رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران و روسیه

با توجه به اینکه تجارت خارجی ایران به شدت تحت‌تاثیر تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد به گونه‌ای که ارزش کالاهای صادراتی کاهش یافته و در مقابل هزینه‌های صادرات بالا رفته است. موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اوراسیا که در دی ماه سال گذشته به امضا رسید نقطه عطف در توسعه تجارت خارجی تلقی می‌شود چرا که با دسترسی به بازارها و منافع اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه می‌توان تحریم‌ها را دور زد. این نسخه را حتی روسیه هم پس از اعمال تحریم‌های اقتصادی و تجاری ازسوی اتحادیه اروپا، ایالات متحده، بریتانیا و دیگر متحدانش از طریق اتحادیه گمرکی اوراسیا پیاده کرد به طوری که کشورهایی نظیر قرقیزستان، قزاقستان و ارمنستان به قطب صادرات مجدد کالا به روسیه تبدیل شده‌اند چون تجارت در این اتحادیه مشمول اظهارنامه و بازرسی‌های گمرکی اجباری نمی‌شود. در حال حاضر مصرف کنندگان روسی به تجهیزات و تکنولوژی روز به راحتی دسترسی پیدا کردند همچنین مسیر همواری برای ورود کالاهای روسی به بازار اروپا ایجاد شده است. بنابراین با توجه به اینکه ایران مرز مشترک خاکی با ارمنستان و آبی با روسیه و قزاقستان دارد همچنین از لحاظ جغرافیایی به بلاروس و قرقیزستان نزدیک است با عضویت در اتحادیه اوراسیا بازار مناسبی برای جذب کالاهای صادراتی ایران و تامین نیازهای وارداتی ایجاد می‌شود چرا که هزینه‌های حمل ونقل کاهش می‌یابد. از سوی دیگر نباید فراموش کرد که دراین اتحادیه هزینه‌های گمرکی صفر است.موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا که زمزمه آن از سال ۹۷ شنیده شده بود سرانجام دی ماه ۱۴۰۲ در زمان دولت سیزدهم به امضا رسید و دولت جدید که به تازگی سکان امور را دردست گرفته مصمم است به عضویت اتحادیه اقتصادی اوراسیا دربیاید. با توجه به اینکه علاوه بر ایران بیش از ۳۰ کشور دیگر خواهان عضویت در اتحادیه اوراسیا هستند انتظار می‌رود در آینده نزدیک دیوار بلند تحریم‌های بین‌المللی علیه برخی کشورها فرو ریزد.واکاوی آمار نشان می‌دهد در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ وارادت ایران از اتحادیه اقتصادی اوراسیا روند افزایشی تجربه کرده، به‌ طوری که که از ۱.۵ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۷ به ۱.۸ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۱ رسیده است.میزان واردات ایران از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از نظر وزن در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ ۲.۵ تا ۴ میلیون تن رقم خورده است. طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ صادرات ایران به کشورهای اتحادیه اوراسیا از لحاظ ارزش همانند واردات، روند صعودی را تجربه کرده به‌طوری که که از ۶۱۵ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۷ به ۱.۵ میلیارد دلار در اواخر سال ۱۴۰۱ رسیده است.سهم صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ روند صعودی داشته به طوری که از ۱.۴ درصد به ۲.۸ درصد رسیده است. میزان صادرات ایران به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از نظر وزن در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ بین ۱.۶ تا ۳.۵۴ میلیون تن بوده که به در اختیار گرفتن سهم بین ۱.۳ تا ۲.۹ درصد کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از صادرات ایران منجر شده است. میزان تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا در سال 1402، ۱۶ درصد رشد داشته به طوری که ۷۵۰ میلیون دلار کالا صادر شده است. همچنین طی ۵ ماه نخست امسال صادرات به کشور‌های اورسیا با ۳۵ درصد رشد همراه بوده و ارزش آن به ۷۴۸ میلیون دلار رسیده است. در بخش واردات میزان تجارت کالا در 5ماهه نخست امسال از کشور‌های اروسیا هم به ۳.۹ میلیون تن کالا رسیده که حجم آن به ۱.۶ میلیون دلار رسیده است.